Revisione di Edizione diplomatico-interpretativa del Dom, 20/06/2021 - 17:20

Versione stampabilePDF version
165r  
Ben auez entendutz los mals qen bertrans 
de bornremembretz quel reis daragon 
auia fait. de lui edautrui. Et acap duna 
grand sazon quel nacapres dautres mals  
quel auia faitz. si los uolc retraire en un au- 
tre siruentes.E fon dig an bertran cun ca- 
uallier auia en aragon que auia nom nes- 
spaignols. Et auia un bon castel molt fort 
que auia nom castellot. Et era p(ro)prietat den- 
espaignol et era en la forteresa de sarazis. 
Don el fazia grant guerra als sarazis. El 
reis si entendiamolt enaquel chastel. Eue(n)c 
un iorn en aquella encontrada.p(er) seruirlo eper enuidarlo 
al seu chastel. E menet lo charame(n)t lui ab  
tota soa gent. El reis quant fon dedinz lo ca- 
stel. lo fetz penre e menar de foras etolc lo 
lo castel e fon uertatz que cant lo reis uenc   
al seruizi del rei enric. Lo coms de tolosa sil des- 
comfis en gascoigna etolc li bencincqua(n)ta 
caualliers el reis enrics li det tot lauer qeill 
cauallier deuian pagar per la reenso(n) et el nol 
paget lauer als caualliers anz lenportet en  
aragon. Eill cauallier isseron de preison epa 
geron lauer. Efon uertatz cuns goglars q(ue) 
auia nom artuset li p(re)stet.cc. marabotis. E 
menet lo ben un an absi enoillen det denier. 
Ecant uenc un dia artuset ioglars sise mes- 
let ab un iuzeu eill iuzeu li uengron sobre 
enafreron artuset malamen lui et un son 
conpaigno(n). Et artuset et us sos compaigns 
aucisseron un iuzeu don li iuzeu aneron al 
rei epregeronlo quel enfezes uendeta eque 
lor des artus el compaigno(n) per aucire. equill 
li darian.cc.marabotis. el reis los lor donet 
amdos epres los.cc.marabotis. eill iuzeu les 
feiron ardre lo iorn de la nativitat de crist 
si comdis Guillems de bregada(n) en un seu 
siruentes dizen en el mal del rei. Efetz una 
mespreiso(n). Don om <i> nol deu razonar. Qel 
iorn de la naisio(n). fetz dos crestias brusar. Art(-us) 
ab autre son par. Eno(n) degra aisi iutgar a 
mort ni apassion. Dos per un iuzeu fellon. 
Don us autre que auia nom peireioglars li 
prestet deniers e cauaus. et aquel peire iogla- 
rs si auia grans malsditz de la ueilla reina 
denglaterra. la qualstenia font ebraus. que 
Ben avez entendutz los mals q’En Bertrans de Born remembretz que·l reis d’Aragon avia fait de lui e d’autri. Et a cap d’una grans sazon qu’el n’ac apres d’autres mals qu’el avia faitz, si los volc retraire en un autre sirventes. E fon dig a·N Bertran c’un cavallier avia en Aragon que avia nom N’Epaignols, et avia un bon castel molt fort que avia nom Castellot et era proprietat d’ eN Espaignol et era en la forteresa de Sarazis, don el fazia grant guerra als Sarazis. E·l reis si entendia molt en aquel chastel, e venc un iorn en aquella encontrada per servir lo e per envidar lo al seu chastel, e menet lo charament, lui ab tota soa gent. E·l reis, quant fon dedinz lo castel, lo fetz penre e menar deforas e tolc lo 

lo castel. 
E fon vertatz que cant lo reis venc al servizi del rei Enric, lo coms de Tolosa si·l descomfis en Gascoigna e tolc li ben cincquanta cavalliers; e·l reis Enrics li det tot l’aver qe·ill cavalliers devian pagar per la reenson, et el no·l paget l’aver als cavalliers, anz l’en portet en Aragon. E·ill cavallier isseron de preison e pageron l’aver. 
E fon vertatz c’uns goglar, que avia nom Artuset li prestet .cc. marabotis ; e menet lo ben un an ab si e no·ill en det denier. E cant venc un dia, Artuset ioglars si se meslet ab un Iuzeu, e·ill Iuzeu li vengron sobre e nafreron Artuset malamen, lui et un son conpaignon. Et Artuset et us sos compaigns 
aucisseron un Iuzeu don li Iuzei aneron al rei e pregeron lo qu’el en fezes vendeta e que lor des Artus e·l compaignon per aucire, e qu’ill li darian .cc. marabotis. E·l reis los lor donet amdos e pres los .cc. marabotis. E·ill Iuzeu les feiron ardre lo iorn de la nativitat de Crist, si com dis Guillems de Bregadan en un seu sirventes dizen en el mal del rei :  

« E fetz una mespreison 
Don om no·l deu razonar, 
Q’el iorn de la Naision  
Fetz dos crestias brusar : 
Artus ab autre, son par. 
E non degra ainsi iutgar 
A mort ni a passion 
Dos per un Iuzeu fellon. » 

Don us autre, que avia nom Peire Ioglars, li prestet deniers e cavaus ; et aquel Peire Ioglars si avia grans mals ditz de la veilla reina d’Englaterra, la quals tenia Font-Ebraus, que 

165v  
es una abadia on se rendon totas las ueillas 
ricas. et ella lo fetz ausire per paraula del rei 
daragon. etotz aquestz laitz faich reme(n)bret en 
bertrans de born al rei daragon enaquestsirue(n)
tes que dis. Quant vei per vergiers desple- 
iar. los cendaus grocs indis (et) c(er). 
es una abadia on se rendon totas las veillas ricas. Et ella lo fetz ausire per paraula del rei d’Aragon. 
E totz aquestz laitz faich remenbret En Bertrans de Born al rei d’Aragon en aquest sirventes que dis :  « Quant vei per vergiers despleiar los 
cendaus grocs, indis... » etc.