| Edizione diplomatica (164r) | Edizione interpretativa (164r) | |
|
En lo temps et en la sazon que lo reis Richartz d’Engleterra guerreiava ab lo rei Felip de Fransa, si·l feiron amdui en camp ab tota lor gen. Lo reis de Fransa si avia ab se Frances e Bergoignos e Campanes e Flamencs e cels de Berrion. E.l reis Richartz avia ab se Engles e Normanz e Bretos e Peitaus e cels d’Anjeu e de Torena e dal Maine e de Saintonge e de Lemozin. Et era sobre la riba d’un flum que a nom Gaura, lo quals passa al pe de Niort. E l’una ostz si era d’una riba e l’autra ost era da l’autra. Et enaissi esteron xv jorns, e chascun jorn s’armavan et appareillavan de venir a la batailla ensems. Mas arcivesque et evesque et abat et home d’orde que cercavant patz, eran e miech que defendian que la batailla non era. Et un dia foron armat tuit aquill q’eran ab lo rei Richart et esqueirat de venir a la batailla e de passar la Gaura. E li Frances s’armerent et esqueirerent. E li bon home de religion foron ab las crotz en bratz, pregant Richart e·l rei Felip que la batailla non degues esser. E.l reis de Franza dizia que la batailla non remanria si·l reis Richartz no·ill fazia fezeutat de tot so que avia de sa mar, del ducat de Normandia e del ducat d'Equitania e del comtat de Peitieus e que.il rendes Guiortz lo qual lo reis Richartz l’avia tot. Et En Richartz, quant auzi aquesta paraula que·l reis Felips demandava, per la grant baudesa qu'el avia, car li Campanes a lui promes que no·ill serion a l’encontra per la grant |
|
| Cantitat dels esterlins que auia semenatz en- tre lor. Si montet endestrer emes lelm en la testa. efai sonar las trombas efai dessar los sieus confanos encontra laiga per passar outra. Et <i> aordena las esqueiras dels baros edela soagen per passar outra ala batailla. El reis felips cant lo u iuenir montet en destrer emes lelme entesta. Etota lasoa ge- ns monteron en destrers epreseron lor arm- as per uenir ala batailla. Trait li campan- es que no meteron elmes en testa. El reis felips quant ui uenir en richart elasoa gen ab tant grant uigor. Eui qeill ca(m)panes no uenion ala batailla. el fon auilitz et espa- uentatz. Ecomensa far apareillar los arciue- sques els euesques et homes de religion toz aquels quelauion pregat de la patz far. Ep(re)- guet lor quil aneson pregar en richart d(e) la patz far edel concordi. Esi lor promes de far ede dir aquellapatz et aquel concordi del deman de gisorte del uassatge queill fa- zia en richartz. Eli saint home uengron ab las crotz enbratz enco(n)tra lo reirichart plo- ran. Quel agues piatat de tanta bona ge(n) com auia nel ca(m)p que tuit eron amorir. Eques uolgues la patz quill farian laissa(r) guisort. el rei partir de sobre la <riba> soa terra. Eli baron quant auziron la gra(n)t ho- nor quel reis felips li presentaua. foro(n) tui- chal rei richart. conseilleron lo quel pre- ses lo concordi elapatz. Et el per los precs dels bos homes de religion eper lo conseill dels seus baros si fetz la patz el concordi. Si quel reis felips li laisset guiort quitamen. El uassalatges remasen penden si com el e- staua. epartit se del camp. El reis richartz remas. eforon iurat ambedui la patz adetz anz. edeisfeiron lor ostz. ederon comiat als soudadiers. Euengron escars et auars am bedui li rei ecobe. Eno uolgron far ost ni despendre. Si no(n) enfalcos et en austors (et) en cans et enlebriers et en co(m)prar terras epossessions. et enfar tort alor baros. Don tuit li baron del rei de fransa foron trist e dolen eli baron del rei richart car auian la patz faicha. p(er)que chascu(n)s dels do sreis era uengutz escars euilans. en Bertrans de born si fo plus iratz que negus dels au- tresbaros. p(er)so car el no se dellectaua ma- is enguerra desi ed<e>autrui. emais en la |
cantitat dels esterlins que avia semenatz entre lor, si montet en destrer e mes l’elm en la testa e fai sonar las trombas e fai dessar los sieus confanos encontra l’aiga per passar outra et aordena las esqueiras dels baros e de la soa gen per passar outra a la batailla. E.l reis Felips, cant lo vi venir, montet en destrer e mes l’elme en testa. E tota la soa gens monteron en destrers e preseron lor armas per venir a la batailla, trait li Campanes que no meteron elmes en testa. E.l reis Felips, quant vi venir En Richart e la soa gen ab tant grant vigor e vi qe·ill Campanes no venion a la batailla, el fon avilitz et espaventatz. E comensa far apareillar los arcivesques e·ls evesques et homes de religion, toz aquel que l’avion pregat de la patz far. E preguet lor qu'il aneson pregar En Richart de la patz far e del concordi. E si lor promes de far e de dir aquella patz et aquel concordi del deman de Gisort e del vassatge que ill fazia En Richartz. E li saint home vengron ab las crotz en bratz encontra lo rei Richart, ploran qu'el agues piatat de tanta bona gen com avia nel camp, que tuit eron a morir, e que.s volgues la patz, qu'ill farian laissar Guisort, e.l rei partir de sobre la soa terra. E li baron, quant auziron la grant honor que·l reis Felips li presentava, foron tuich al rei Richart, conseilleron lo qu'el preses lo concordi e la patz. Et el, per los precs dels bos homes de religion e per lo conseill dels seus baros, si fetz la patz e.l concordi, si que·l reis Felips li laisset Guiort quitamen e·l vassalatges remas en penden si com el estava, e partit se del camp, e.l reis Richartz remas. E foron jurat ambedui la patz a detz anz, e deisfeiron lor ostz e deron comjat als soudadiers. E vengron escars et avars ambedui li rei e cobe, e no volgron far ost ni despendre, si non en falcos et en austors et en cans et en lebriers et en comprar terras e possessions et en far tort a lor baros. Don tuit li baron del rei de Fransa foron trist e dolen, e li baron del rei Richart, car avian la patz faicha, per que chascuns dels dos reis era vengutz escars e vilans. En Bertrans de Born si fo plus iratz que negus dels autres baros per so car el no se dellectava mais en guerra de si e d'autrui e mais en la |
|
| 164v | 164v | |
| guerra dels dos reis. p(er)so que quant il auia(n) li doi rei guerra ensems. elauia denrichartz. tot so quel uolia dauer edonor. Et era te(n)suz damdos los reis per lor dire de la lenga. Don- el per uoluntat quel ac queil rei torneson a la guerra eper la uolontat quel uials autres baronssifetzaquestsiruentes. lo quals co- mensa. puois li baron son irat ni lor | pesa. |
guerra dels dos reis, per so que, quant il avian li doi rei guerra ensems, el avia d’En Richartz tot so quel volia d’aver e d’onor et era tensuz d’amdos los reis per lor dire de la lenga. Don el, per voluntat qu’el ac que.il rei torneson a la guerra e per la volontat qu’el vi als autres barons, si fetz aquest sirventes lo quals comensa: “Puois li baron son irat ni lor pesa”. |