| Edizione diplomatica (164r) |
Edizione interpretativa (164r) |
[E]n lo temps et en lasazonque lo reisricha-
rtz dengleterra guerreiaua ablo rei fe-
lip de fransa. sil feiron amdui encamp
ab tota lor gen. lo reis de fransa si auia ab
se. frances ebergoignos. ecampanes. eflam-
encs. e cels de berrion. El reis richartz auia
abse. eng(l)es enormanz. ebretos. epeitaus. e
cels danieu. ede torena. edalmaine. ede fai(n)t
onge. Ede lemozin. et era sobre la riba dun
flum que anomGaura. lo quals passa al
pe de niort. Elunaostz [si era duna riba. Elaut(r)a ostz] era delautra. Et en
aissi esteron. xv. iorns. Echascun iorn sar-
mauan et appareillauan de uenir alabatai-
lla ensems. Mas arciuesque et euesque et a
bat et home dorde que cercaua(n)t patz eran
emiech que defendian que la batailla non
era. Et un dia foron armat tuit aquill qe-
ran ablorei richart et esquerrat de uenir a
la batailla. ede passar la gaura. eli frances
sarmere(n)t et esqueirere(n)t. eli bon home d(e) re-
ligion foron ab las crotz en bratz. pregant
richart el rei felip que la batailla no(n) degu-
es esser. el reis de franza dizia que la batail-
la no(n) remanria. sil reis richartz noill fazia
fezcutar de tot so que auia desa mar. Del
ducat de normandia. edelducat de quitan-
ia. edel comtat de peitieus. equeilrendes
guiortz. lo qual lo reisrichartz lauia tot.
Et enrichartz qua(n)t auzi aquesta paraula
quel reisfelips demandaua. p(er) la grantba-
udesa quel auia. Car li ca(m)panesalui p(ro)mes
que noill serion alencontra per la grant |
En lo temps et en la sazon que lo reis Richartz
d’Engleterra guerreiava ab lo rei Felip de Fransa, s·il
feiron amdui en camp ab tota lor gen.Lo reis de Fransa
si avia ab se: Frances e Bergoignos e Campanes e
Flamencs e cels de Berrion. El reis Richartz avia
ab se: Engles e Normanz e Bretos e Peitaus e
cels d’Anieu e de Torena e d’Almaine e de Saintonge e
de Lemozin et era sobre la riba d’un
flum que a nom Gaura, lo quals passa al pe de Niort.
E l’una ostz si era d’una riba e l’autra ostz era del’autra.
Et en aissi esteron xv iorns, e chascun iorn s’armavan
et appareillavan de venir a la batailla ensems. Mas
arcivesque et evesque et abat et home d’orde que
cercavant patz, eran e miech que defendian que la
batailla nonera.
Et un dia foron armat tuit aquill q’eran ab lo rei
Richart et esquerrat de venir a la batailla e de passar
la Gaura, e li frances s’armerent et esqueirerent.
E li bon home de religion foron ab las crotz en bratz,
pregant Richart e·l rei Felipque la batailla non degues
esser. El reis de Franza dizia que la batailla non
remanria s·il reis Richartz no·ill fazia
fezeutat de tot so que avia de sa mar: del
ducat de Normandia e del ducat de Quitania e del
comtat de Peitieus e que il rendes
Guiortz lo qual lo reis Richartz l’avia tot.
Et En Richartz quant auzi aquesta paraula qu·el reis
Felips demandava per la grant baudesa que l ‘avia, car
li Campanes a lui promes que no·ill serion a l’encontra per la grant |
|
Cantitat dels esterlins que auia semenatz en-
tre lor. Si montet endestrer emes lelm en la
testa. efai sonar las trombas efai dessar los
sieus confanos encontra laiga per passar
outra. Et <i> aordena las esqueiras dels baros
ede lasoa gen per passar outra ala batailla.
El reis felips cant lo ui uenir montet en
Destrer emes lelme entesta. Etota lasoa ge-
ns monteron en destrers epreseron lor arm-
as per uenir ala batailla. Trait li campan-
es que no meteron elmes en testa. El reis
felips quant ui uenir en richart elasoa gen
ab tant grant uigor. Eui qeill ca(m)panes no
uenion ala batailla. el fon auilitz et espa-
uentatz. Ecomensa far apareillar lo arciue-
seues els euesques et homes de religion toz
aquel quelauion pregat de la patz far. Ep(re)-
guet lor quilaneson pregar en richart d(e)
la patz far edel concordi. Eli lor promes de
far ede dir aquella patz et aquel concordi
del deman de gisort edel uassatge queill fa-
zia en richartz. Eli saint home uengron ab
las crotz enbratz enco(n)tra lo rei richart plo-
ran. Quel agues piatat de tanta bonage(n)-
com auianel ca(m)p que tuit eron amorir.
Eques uolgues la patz quill farian laissa (r)
guisort. el rei partir de sobre la <riba> soa
terra. Eli baron quant auziron la gra(n)t ho-
nor quel reisfelips li presentaua. foro(n) tui-
ch al rei richart. conseilleron lo quel pre-
ses lo concordi elapatz. Et el per los precs
dels bos homes de religion eper lo conseill
dels seus baros si fetz la patz el concordi. Si
quel reis felips li laisset guiort quitamen.
El uassalatges remas enpendensi come l e-
staua. epartit se del camp. El reisrichartz
remas. eforon iurat ambedui la patz adetz-
anz. edeisfeiron lor ostz. Ederon comiat als
soudadiers. Euengron escars et auarsam-
bedui li rei ecobe. Enouolgron far ost ni
despendre. si no(n) enfalcos et en austors (et)
en cans et enlebriers et en co(m)prar terras
epossessions. et enfar tort alor baros. Don
tuit li baron del rei de fransa foron trist e
dolen eli baron del reirichart car auian la
patz faicha. p(er)quechascu(n)s dels dos reis
era uengutz escars euilans, en Bertrans
de born si fo plus iratz que negus dels au-
tres baros. p(er)so carel no se dellectaua ma-
is enguerra desi ed<e>autrui. emais en la |
|
cantitat dels esterlins que avia semenatz entre lor, si montet en destrer e mes l’elm en la testa e fai sonar las trombas e fai dessar los sieus confanos encontra l’aiga per passar outra et aordena las esqueiras dels baros e de la soa gen per passar outra a la batailla.
El reis Felips, cant lo vi venir, montet en
destrer e mes l’elme en testa e tota la soa gens monteron en destrers e preseron lor armas per venir a la batailla,trait li Campanes que no meteron elmes en testa.
El reis Felips, quant vi venir en Richart e la soa gen,
ab tant grant vigore vi qe·ill campanes no venion a la batailla, el fon avilitz et espaventatz e comensa far apareillar lo arcivesques el·s evesques et homes de religion toz aquel quel’avion pregat de la patz far. E preguet lor qu·il aneson pregar en Richart de
la patz far e del concordi. E li lor promes de
far e de dir aquella patz et aquel concordi
del deman de Gisort e del vassatge que ill fa
zia En Richartz. E li saint home vengron ab las crotz en
bratz encontra lo rei Richart ploran. Quel agues piatat
de tanta bona gen com avia nel camp, que tuit eron a
morir,e ques volgues la patz qu·ill farian laissar
Guisort,el rei partir de sobre la soa terra e li baron
quant auziron la grant honor que·l reis Felips li
presentava foron tuich al rei Richart, conseilleron lo
quel preses lo concordi e la patz et el per los precs
dels bos homes de religion e per lo conseill
dels seus baros si fetz la patz el concordi, si que·l reis
Felips li laisset Guiort quitamen e·l vassalatges remas
en penden si com el estava, e partit se del camp, el
reis Richartz remas. E foron iurat ambedui la patz a
detz anz e deisfeiron lor ostz e deron comiat als
soudadiers.
Vengron escars et avars ambedui li rei e cobe e no
volgron far ost ni despendre, si non en falcos et en
austors et en cans et en lebriers et en comprar terras
e possessions et enfar tort a lor baros. Don tuit li
baron del rei de Fransa foron trist e
dolen, e li baron del rei Richart, car avian la
patz faicha, per que chascuns dels dos reis
era vengutz escars e vilans, en Bertrans
de Born si fo plus iratz que negus dels autres baros per
so carel no se dellectava mais en guerra de si e de
autrui e mais en la |
|
| 164v |
164v |
guerra dels dos reis. p(er)so quequant il auia(n)
li doi rei guerra ensems. el auia denrichartz.
tot so quel uolia dauer edonor. Et era te(n)suz
damdos los reis per lor dire de la lenga. Don-
el per uoluntat quel ac queil rei torneson a
la guerra eper la uolontat quel uialsautres
barons sifetz aquest siruentes. lo quals co-
mensa. puois li baron son irat ni lor |
pesa. |
|
guerra dels dos reis, per so que quant il avian
li doi rei guerra ensems el avia d’En Richartz
tot so quel volia d’aver e d’onor. Et era tensuz
d’amdos los reis per lor dire de la lenga.
Don el per voluntat qu’el ac que il rei torneson a
la guerra e per la volontat qu’el vi als autres
barons, si fetz aquest sirventes lo quals comensa: “Puois li baron son irat ni lor pesa”. |
