Edizione diplomatico-interpretativa

Versione stampabilePDF version
165r  
BEn auetz entendutz los mals qen bertrans 
de born remembret quel reis daragon 
auia faitz de lui edautrui. Et acap duna 
gran sazon quel nacapres dautres mals
quel auia faitz. si lol uolc retraire en un au- 
tre siruentes. E fon dig an bertran cun ca- 
uallier auia en aragon que auia nom nes- 
paignols. Et auia un bon castel molt fort 
que auia nom castellot. et era p(ro)prietat den
espaignol et era en la forteresa de sarazis. 
Don el fazia grant guerra als sarrazis. El 
reis si entendia molt enaquel chastel. Eue(n)c 
un iorn en aquella encontrada. p(er) seruirlo /eper enuidarlo/ 
al seu chastel. Emenet lo charame(n)t lui ab 
tota soa gent. El reis quant fon dedinz lo ca- 
stel. lo fetz penre e menar deforas etolc lo 
lo castel efon uertatz que cant lo reis uenc  
al seruizi del rei enric. lo coms de tolosa sil des- 
comfis en gascoigna etolc li ben cincqua(n)ta 
cauallers el reis enrics li det tot lauer qeill 
caualler deuian pagar per la reenso(n) et el nol 
paget lauer Als caualliers anz lenportet en  
aragon. Eill cauallier isseron de preison epa 
geron lauer. Efon uertatz cuns goglars q(ue) 
auia nom artuset li p(re)ste .cc. marabotins. E 
menet lo ben un an absi enoillen det denier. 
Ecant uenc un dia artuset ioglars sise mes- 
let ab un iuzeu eill iuzeu li uengron sobre 
enafreron artuset malamen lui et un son 
conpaigno(n). Et artuset et us sos compaigns 
aucisseron un iuzeu don li iuzeu aneron al 
rei epregeronlo quel enfezes uendeta eque 
lor des artus el compaigno(n) per aucire. eqill 
li darian .cc. marabotis. el reis los lor donet 
amdos epres los.cc.marabotis. eill iuzeu les 
feiron ardre lo iorn de la nativitat de crist 
si comdis Guillems de bregada(n) en un seu 
siruentes dizen en el mal del rei. Efetz una 
mespreiso(n). Don om <i> nol deu razonar. Qel 
iorn de la naisio(n). fetz dos crestias brusar. Art(us) 
ab autre son par. Eno(n) degra aici iutgar a 
mort ni apassion. Dos per un iuzeu fellon. 
Don us autre que auia nom peire ioglor li 
prestet deniers e cauaus. et aquel peire iogla- 
rs si auia grans mals ditz de la ueilla reina 
denglaterra. la quals tenia font ebrau. que 
Ben avez entendutz los mals q’En Bertrans
de Born remembret qu'el reis d’Aragon
avia faitz de lui e d’autrui. Et a cap d’una
gran sazon qu’el n’ac apres d’autres mals
qu’el avia faitz, si lo·l volc retraire en un autre
sirventes. E fon dig a·N Bertran c’un cavallier
avia e N'Aragon que avia nom N’Espaignols,
et avia un bon castel molt fort
que avia nom Castellot et era proprietat d’ En 
Espaignol et era en la forteresa de Sarazis,
don el fazia grant guerra als Sarrazis. E·l
reis si entendia molt en aquel chastel, e venc
un jorn en aquella encontrada per servir lo e per envidar lo
al seu chastel, e menet lo charament, lui ab
tota soa gent. E·l reis, quant fon dedinz lo castel,
lo fetz penre e menar deforas e tolc lo 

castel. E fon vertatz que cant lo reis venc
al servizi del rei Enric, lo coms de Tolosa si·l
descomfis en Gascoigna e tolc li ben cincquanta
cavallers; e·l reis Enrics li det tot l’aver qe·ill
cavaller devian pagar per la reenson, et el no·l
paget l’aver als cavalliers, anz l’en portet
e N'Aragon. E·ill cavallier isseron de preison e
pageron l’aver. E fon vertatz c’uns goglar, que
avia nom Artuset, li prestet .cc. marabotins; e
menet lo ben un an ab si e no·ill en det denier.
E cant venc un dia, Artuset joglars si se meslet
ab un Juzeu, e·ill Juzeu li vengron sobre
e nafreron Artuset malamen, lui et un son
conpaignon. Et Artuset et us sos compaigns 
aucisseron un Juzeu, don li Juzeu aneron al r
ei e pregeron lo qu’el en fezes vendeta e que
lor des Artus e·l compaignon per aucire, e q’ill
li darian .cc. marabotis. E·l reis los lor donet
amdos e pres los .cc. marabotis. E·ill Juzeu les
feiron ardre lo jorn de la nativitat de Crist,
si com dis Guillems de Bregadan en un seu
sirventes dizen en el mal del rei:  

« E fetz una mespreison 
Don om no·l deu razonar, 
Q’el jorn de la Naision  
Fetz dos crestias brusar: 
Artus ab autre, son par. 
E non degra aici jutgar 
A mort ni a passion 
Dos per un Juzeu fellon. » 

Don us autre, que avia nom Peire Joglor, li
prestet deniers e cavaus; et aquel Peire Joglars
si avia grans mals ditz de la veilla reina
d’Englaterra, la quals tenia Font-Ebrau, que 

165v  
es una abadia on se rendon totas las ueillas 
ricas. et ella lo fetz ausire per paraula del rei 
daragon. etotz aquestz laitz faich reme(n)bret en 
bertrans de born al rei daragon en aquest sirue(n)-
tes que dis. Quant uei per uergiers desple- 
iar. los cendaus grocs indis (et) c(er). 
es una abadia on se rendon totas las veillas
ricas. Et ella lo fetz ausire per paraula del rei
d’Aragon. E totz aquestz laitz faich remenbret
En Bertrans de Born al rei d’Aragon en aquest sirventes
que dis:  « Quant vei per vergiers despleiar los 
cendaus grocs, indis... » etc.