| 178v |
|
[E]nlotemps et enlasazon que lo reisricha(r)tz
Dengleterra guerreiaua ablo rei felip de
fransa. Sil feiron amduiencamp ab tota
lor gen. lo reis de fransa si auiaabse. frances |
En lo temps et en la sazon que lo reis Richartz d’Engleterra guerreiava ab lo rei Felip de
Fransa, si.l feiron amdui en camp ab tota
lor gen. Lo reis de Fransa si avia ab se Frances |
|
ebergoi(n)gnos. ecampanes. eflame(n)cs. ecels de be-
rrion. El reis richartz auia abse englesenorma(n)z.
ebretos. epeitaus. ecelsdanieu. edetorrena. edal -
maine. ede saint onge. edelemozin. et era sobre
la riba dunflumqueanomGaura. lo quals
passa al pe de niort. Eluna ostz si era duna riba.
elautra ost era dalautra. Et enaissi esteron.xv.
iorn. echascu(n) iorn sarmauan et appareillauan
de uenir ala batailla ensems. Mas arciuesque
et euesque et abat et home dordequecercaua(n)
patz eran emiech que defendian que la batailla
no(n) era. Et un dia foron armat tuit aquill qe
ran ab lo rei richart et esqueirat de uenir ala
batailla. ede passar la gaura. eli frances sarme-
rent et esqueirere(n)t. eli bon home de religion
foron ablas crotz en bratz. Pregant richart el
rei felip que la batailla no(n) degues esser. El reis
de franza dizia que la batailla no(n) remanria
sil reis richart noillfazia fezeutat de tot so qe
auia de samar. Del ducat de norma(n)dia. edeldu-
cat de quitania. edelcomtat de peitieus. eqeil
rendes guiortz. lo qual lo reis richartz lauia
tot. Et enrichartz qua(n)t auzi aquesta parau-
la quel reis felips demandaua. p(er) lagrant ba-
udesa quel auia. Carli ca(m)panesaluipromes
que noill serion alencontra p(er) la grant canti-
tat dels esterlins que auia semenatz entre lor.
si montet en destrer emes lelm en latesta. e
fai sonar las trombas efai dessar los sieus co(n)-
fanos encontra laiga p(er) passar outra. Et aorde-
na las esqueiras dels baros ede la [soa] gen p(er) passar
outra ala batailla. El reis felips cant lo ui uenir
montet endestrer emes lelme en testa. Etota
la soa gens mo(n)teron endestriers. epresero(n) lor ar-
mas p(er) uenir ala batailla. Trait li ca(m)panes qe
no meteron elmes en testa. El reisfelips qa(n)t
ui uenir enrichart ela soa gen ab ta(n)t gra(n) ui
gor. Eui queill ca(m)panes no uenion ala batail-
la. el fon auilitz et espaue(n)tatz. Ecom(en)safar a-
pareillar los arciuesques els euesques et homes
de relion tot quels que lauion pregat de la
patz far. Epreguet lor quil aneson pregar en
richart de la patz far edel concordi. Esi lor p(ro) -
mes de far ede dir aquella patz et aquel con-
cordi del deman de gisort edel uassalatge q(ue)ill
fazia enrichartz. Eli sai(n)t home uengron ab
las crotz en bratz encontralo reirichart plora(n). |
|
e Bergoingnos e Campanes e Flamencs e cels de Berrion.E.l reis Richartz avia ab se Engles e Normanz
e Bretos e Peitaus e cels d'Anjeu e de Torrena e dal
Maine e de Saint Onge e de Lemozin. Et era sobre
la riba d’un flum que a nom Gaura, lo quals
passa al pe de Niort. E l'una ostz si era d’una riba
e l’autra ost era da l’autra. Et enaissi esteron XV
jorn e chascun jorn s'armavan et appareillavan
de venir a la batailla ensems. Mas arcivesque
et evesque et abat et home d’orde que cercavan
patz, eran e miech, que defendian que la batailla
non era. Et un dia foron armat tuit aquill q'eran
ab lo rei Richart et esqueirat de venir a la
batailla e de passar la Gaura, e li Frances s'armerent
et esquiererent. E li bon home de religion
foron ab las crotz en bratz, pregant Richart e.l
rei Felip que la batailla non degues esser. E.l reis
de Franza dizia que la batailla non remanria
si.l reis Richart no.ill fazia fezeutat de tot so qe
avia de sa mar, del ducat de Normandia e del ducat
d'Equitania e del comtat de Peitieus e qe.il
rendes Guiortz, lo qual lo reis Richartz l’avia
tot. Et En Richartz, quant auzi aquesta paraula
que.l reis Felips demandava, per la grant baudesa
qu'el avia, car li Campanes a lui promes
que no.ill serion a l'encontra per la grant cantitat
dels esterlins que avia semenatz entre lor,
si montet en destrer e mes l’elm en la testa
e fai sonar las trombas e fai dessar los sieus
confanos encontra l’aiga per passar outra et
aordena las esqueiras dels baros e de la soa gen per passar outra a la batailla. E.l reis Felips, cant lo vi venir, montet en destrer e mes l’elme en testa e tota
la soa gens monteron en destriers e preseron lor
armas per venir a la batailla, trait li Campanes qe
no meteron el mes en testa. E.l reis Felips, qant vi
venir En Richart e la soa gen ab tant gran vigor e vi
que ill Campanes no venion a la batailla,
el fon avilitz et espaventatz. E comensa far
apareillar los arcivesques e.ls evesques et homes
de relion, tot quels que l’avion pregat de la
patz far, e preguet lor qu'il aneson pregar En
Richart de la patz far e del concordi. E si lor promes
de far e de dir aquella patz et aquel concordi
del deman de Gisort e del vassalatge que ill
fazia En Richartz. E li saint home vengron ab
las crotz en bratz encontra lo rei Richart, ploran |
|
| 179r |
|
Quel [agues] pietat de tanta bona gen comauianel ca(m)p
Que tuit eron amorir. Eques uolgues la patz qil
farian laissar guisort. el rei partir de sobre la soa
terra. Eli baron qua(n)t auziron la grant honor q(ue)l
reis felips li presentaua. Foron tuich al rei richa-
rt. conseilleron lo quel preses lo concordi ela patz.
Et el per los precs dels boshomes de religion ep(er)
lo conseill dels seus baros si fetz la patz el concor-
di. Si quel reis felips li laisset guiort quitame(n).
el uassalatges remas enpenden si com el estaua.
epartit se del camp. El reis richartz remas. eforo(n)
iurat ambedui la patz adetz anz. edeisfeiro(n) lor
ostz. ederon comiat als soudadiers. Euengron
escars et auars ambedui li rei ecobe. Eno uolg-
ron far ost ni despendre. Si no(n) en falcos et en au-
stors et en chans et enlebriers et enconprar ter-
ras epossessions. et en far tort alor baros. Do(n) tuit
li baron del rei de fransa foron trist edolen eli ba-
ron del rei richart car auian la patz faicha. p(er) que
chascu(n)s dels dos reis era uengutz escars euilans.
enbertrans de born sifo plus iratz que negus de-
ls autres baros. p(er) so car no se dellectaua mais
en guerra de si edautrui. emais en la guerra
dels dos reis. p(er) so que quant il auian li dui rei
guerra ensems. eill auia<n> denrichart tot so q(ue)l
uolia dauer edonor. Et era temsutz damdos los
reis p(er) lor dire de la lenga. Don el p(er) uolu(n)tat qel
ac queil rei torneson ala guerra e p(er) la uolu(n)tat
quel ui als autres baros si fetz aquest s(ir)uentes.
lo quals come(n)ssa. pois li baron son irat ni lor
pesa. |
qu'el agues pietat de tanta bona gen com avian el camp, que tuit eron a morir, e que.s volgues la patz q'il
farian laissar Guisort e.l rei partir de sobre la soa
terra. E li baron, quant auziron la grant honor que.l
reis Felips li presentava, foron tuich al rei Richart, conseilleron lo qu'el preses lo concordi e la patz.
Et el, per los precs dels homes de religion e per
lo conseill dels seus baros, si fetz la patz e.l concordi.
Si que.l reis Felips li laisset Guiort quitamen
e.l vassalatges remas en penden si com el estava
e partit se del camp, e.l reis Richartz remas e foron
jurat ambedui la patz a detz anz e deisfeiron lor
ostz e deron comjat als soudadiers. E vengron
escars et avars ambedui li rei e cobe e no
volgron far ost ni despendre, si non en falcos et en
austors et en chans et en lebriers et en conprar
terras e possessions et en far tort a lor baros. Don tuit
li baron del rei de Frans foron trist e dolen, e li baron
del rei Richart car avian la patz faicha per que
chascuns dels dos reis era vengutz escars e vilans.
En Bertrans de Born si fo plus iratz que negus dels
autres baros, per so car no se dellectava mais
en guerra de si e d’autrui e mais en la guerra
dels dos reis, per so que quant il avian li dui rei
guerra ensems, eill avia d'En Richart tot so qu'el
volia d’aver e d’onor et era temsutz d'amdos los
reis per lor dire de la lenga. Don el, per voluntat q'el
ac que.il rei torneson a la guerra e per la voluntat
qu'el vi als autres baros, si fetz aquest sirventes, lo quals comenssa Pois li baron son irat ni lor pesa. |
|
