Edizione diplomatico-interpretativa

Versione stampabilePDF version
73v  

(L)O reis henrics danglet(er)ra si tenía assis
B(er)tran de born de dinz alta fort el con
batia con sos edificis qe molt li uolia
gran mal. qar el crezia qe tota la gue
rra qel reis ioues sos fillz li auia fata. q(e)
b(er)trans li agues faita far. E p(er)so era ue(n)
gutz de nan auta fort p(er) lui des(er)etar. E lo
reis daragon li uenc en lost del rei hen

 

Lo reis Henrics d’Angleterra si tenía assis
Bertran de Born dedinz Autafort, e.l conbatía
con sos edificis, qe molt li volia
gran mal qar el crezia qe tota la guerra
qe.l reis Joves, sos fillz, li avia fata, qe
Bertrans li agues faita far. E per so era vengutz denan Autafort per lui deseretar. E lo
reis d’Aragon li venc en l'ost del rei Henric
74r  
ric denan autafort. E qan b(er)trans o saup
si fo molt legres qel reis daragon era en
lost. p(er)so qel era sos amics specials. El rei(s)
daragon si mandet sos messages dinz lo
castel. qen b(er)trans li ma(n)des carn (et) pan e vi(n).
(et) el si len mandet assaz. E p(er)lo mes p(er) qui
el li mandet los presenz el lo mandet p(re)
gan. qel fezes. si qel fezes los edificis mu
dar. e far  traire en autra p(er)te. qe murs era
tot rotz on ill ferian. Et el p(er) gran auer
del rei henric. el li dis tot so qen. B(ertran). li avia
mandat pregan. El reis henrics si fez me
t<e>re dels edificis plus en aqella p(er)te non
saup qel murs era rotz. E fo ades lo murs
p(er) terra. e castels pres e. B(ertran). etota sa genz.
E fo menatz al pauaillon del rei henric. elo
reis lo receup mol mal. El reis henrics si
li dis. b(er)trans  uos auez dit qe anc la mei
tatz de uostre sen no(n) uos bisognet nul te(m)p(s).
mas sa pchaz qara uos besogna ben. Seigner
dis. b(ertran). eles uers qeu lo dis edis me be(n) uer tat.
El reis dis. Eu crei ben qel uos sia ara(s)

faillitz. Seigner dis.b(ertrans).be(n) mes faillitz. E com
dis lo reis. Seigner lo iorn qel ualle(n)z joues
reis uostre filz mori. Eu p(er)di lo saber el sen

ela conoissenza. El reis qant auzi soqen.
B(ertans). dizia en ploran del fil. ue(n)c li gra(n)z dolor(s)

 
denan Altafort. E qan Bertrans o saup,
si fo molt legres qe.l reis d’ Aragon era en
l'ost, per so q'el era sos amics specials. E.l reis
d’Aragon si mandet sos messages dinz lo
castel, q'En Bertrans li mandes carn et pan e vin,
et el si l’en mandet assaz. E per lo mes per qui
el li mandet los presenz, el lo mandet pregan,
q'el fezes, si q'el fezes los edificis mudar
e far traire en autra perte, qe murs era
 tot rotz on ill ferian. Et el, per gran aver
del rei Henric, el li dis tot so q'En Bertran li avia
mandat pregan. E.l reis Henrics si fez metre
dels edificis plus en aqella perte, non
saup qe.l murs era rotz, e fo ades lo murs
per terra e castels pres e Bertran e tota sa genz.
E fo menatz al pavaillon del rei Henric,
e lo reis lo receup mol mal. E.l rei Henrics si li dis: "Bertrans, vos avez dit qe anc la meitatz
de vostre sen non vos bisognet nul temps,
mas sapchaz q'ara vos besogna ben". "Seigner,"
dis Bertran "el es vers q'eu lo dis, e dis me ben vertat." E.l reis dis: "Eu crei ben q'el vos sia aras faillitz". "Seigner," dis Bertran "ben m'es faillitz". "E com?" dis lo reis. "Seigner, lo jorn qe.l vallenz Joves Reis, vostre filz, mori, eu perdi lo saber, e.l sen e la conoissenza". E.l reis, qant auzi so qu'En Bertrans dizia en ploran del fil, venc li granz dolors
74v  

al cor de pietat. (et) als oillz si qe no se pot
tener qe no se pasmes de dolor. E qan re
uenc de pasmaison. el ad en b(er)tran e(n)plo
ran dis: vos auez ben dreig. et es be razo(s)
si uos auez lo sen p(er)dut p(er) lo meu fill. q(i)
uos uolia meillz qe ad home del mo(n)d.
Et eu p(er) amor de lui uos quit la p(er)sona
elauer. el uostre castel. euos ren la mia
amor. ela mia gratia. E uoz don ci(n)c cenz
marcs darzen p(er) los danz qe uos auez re
ceubutz. En .b(ertran). si li cazi als pes referenli
gratias (et) m(er)ces. El reis co(n) tota la soa ost
sen anet. E .b(ertran). qan saup qel re(i)s darago(n)
li auia faita si laida si fo molt iratz. co(n)
lo rei an fos. E si saubia co(n) el era ue(n)gutz
al rei henric esser soldadiers logaditz. E
saubia co(n) lo reis darago(n) era uengutz de
paubra gen(er)acion. de carlades. dun castel
qui ha nom carlat. qes en rosergue. en
la terra del comte de rodes. En peire de
carlat qera seigner del castel. p(er) ualor (et)
p(er) proesa si tolc p(er) muiller la comtessa
de millau. qera caseguda en erectat.
E si nac un fill qui fo ualenz epros. e co(n)
qis lo co(n)tat de p(ro)enssa. Et us sos fillz si
conqis lo comtat de barsalona. (et) ac il

nom Raymonz berengiers. lo qal co(n)qis
 

al cor de pietat et als oillz, si qe no se pot
tener qe no se pasmes de dolor. E qan revenc
de pasmaison, el ad En Bertran en ploran
dis: "Vos avez ben dreig, et es be razos
si vos avez lo sen perdut per lo meu fill, qi
vos volia meillz qe ad home del mond.
Et eu, per amor de lui, vos quit la persona
e l'aver e.l vostre castel, e vos ren la mia
amor e la mia gratia. E voz don cinc cenz marcs d’arzen per los danz qe vos avez receubutz".
En Bertran si li cazi als pes, referen li
gratias et merces. E.l reis con tota la soa ost
s’en anet. E Bertran, qan saup qe.l reis d’Aragon
li avia faita si laida, si fo molt iratz con
lo rei Anfos. E si saubia con el era vengutz
al rei Henric esser soldadiers logaditz, e
si saubia con lo reis d’Aragon era vengutz de paubra generacion de Carlades, d’un castel
qui ha nom Carlat, q'es en Rosergue, en
la terra del comte  de Rodes. En Peire de
Carlat, q'era seigner del castel, per valor et per proesa, si tolc per muiller la comtessa
de Millau, q'era caseguda en erectat,
e si n'ac un fill qui fo valenz e pros, e conqis
lo contat de Proenssa et us sos fillz si conqis
lo comtat de Barsalona et ac il nom
Raymonz Berengiers, lo qal conqis