Lirica Medievale Romanza
Published on Lirica Medievale Romanza (http://151.100.161.88)

Home > JOHAN SOAREZ COELHO > EDIZIONE > Quen ama Deus, Lourenç', ama verdade

Quen ama Deus, Lourenç', ama verdade

79,47 (88,12)

Ms.: V 1022.

Cantiga de meestria di quattro coblas doblas di sette versi, anche se la terza e la quarta strofa sono singulars per la rima c. Coblas capcaudadas; coblas capdenals tra il settimo verso della prima e della terza e tra il primo della seconda e della quarta. Si riscontrano inoltre le rime derivate tra il quinto verso della prima strofa e il sesto della terza; tra il sesto della prima e il secondo della quarta.

Schema metrico: I-III: a10’ b10’ b10’ a10’ c10’ c10’ a10’ (161:208);
                            
                            IV: a10’ b10’ b10’ a10’ c9 c9 a10’ (161:214).

Edizioni: Lapa 240; Tavani, Lourenço, 12; Jensen, Medieval, pp. 398-399, 614-615; Lopes 204; Randgl. I, p. 159; Machado 1669; Braga 1022; Torres, Poesia trovadoresca, pp. 339-340; Fonseca, Escárnio, 39.

 

  • letto 1170 volte

Testo e traduzione

 
  -Quen ama Deus, Lourenç’, ama verdade,
  e fareich’entender porque o digo:
  ome que entençon furt’a seu amigo
  semelha ramo de deslealdade;
  e tu dizes que entenções faes                           5
  que, pois non riman e son desiguaes,
  sei m’eu que xas faz Johan de Guilhade.
 
  -Johan Soarez, ora m’ascuitade:
  eu ouvi sempre lealdade migo;
  e quen tan gran parte ouvesse sigo                10
  en trobar com’eu ei, par caridade,
  ben podia fazer tenções quaes
  fossen ben feitas; e direivos máis:
  lá con Johan Garcia baratade.
 
  -Pero Lourenço, pero t’eu oia                           15
  tençon desigual e que non rimava,
  pero que sa entençon de ti falava,
  <o> Demo lev’esso que teu criia
  ca non cuidei que entençon soubesses
  tan desigual fazer, nen a fazesses,                   20
  <mais> sei m’eu que xa fez Johan Garcia.
 
  -Johan Soarez, par Santa Maria,
  fiz eu entençon e ben a iguava
  com’outro trobador que ben trobava
  e de nós ambos ben feita seria,                        25
  e non vo-lo poss’eu máis jurar!
  Mais se trobador migo entençar,
  defender-mi lh’ei mui ben, toda via.
 
  I.– Lourenço, chi ama Dio ama la verità, e ti farò   capire perché dico questo: l’uomo che ruba la   tenzone al suo amico è l’emblema della slealtà; tu     affermi di comporre tenzoni che, dal momento che   non rimano e hanno versi diseguali, io so che le   scrive Johan de Guilhade.
 
 II.-Johan Soarez, ora ascoltami: io sono sempre   stato leale; e chiunque, per amor di Dio, avrebbe   potuto scrivere tenzoni impeccabili se avesse   condiviso tanto tempo con lui nell’arte del comporre   come ho fatto io; e vi dirò di più: contrattate lì con   Johan Garcia.
 
  III.-Pero Lourenço, anche se io avessi ascoltato da   te una tenzone con versi diseguali e che non rimava   e anche se la sua tenzone avesse portato il tuo   nome, il Diavolo avrebbe dovuto portare all’inferno   quello che io ho reputato tuo poiché non ho mai   preso in considerazione che tu sapessi comporre   una tenzone con versi diseguali, né che l’avessi   composta, ma io so che te l’ha scritta Johan Garcia.
 
  -Johan Soarez, in nome della Vergine Maria, io ho   composto una tenzone perfetta dal punto di vista   metrico quanto un altro trovatore che ha saputo   scrivere a regola d’arte e sarebbe stata realizzata   egregiamente da entrambi, non ve lo posso giurare   di più! Ma se un trovatore vuole entrare in disputa   con me, abilmente mi difenderò, in ogni modo.
  • letto 792 volte

Edizioni

  • letto 715 volte

Lapa

- Quen ama Deus, Lourenç', ama verdade,
e farei-ch' entender por que o digo:
ome que entençon furt' a seu amigo
semelha ramo de deslealdade;
e tu dizes que entenções faes,                                         5
que, pois non riman e son desiguaes,
sei m' eu que x' as faz Joan de Guilhade.
 
- Joan Soárez, ora m' ascuitade:
eu ôuvi sempre lealdade migo;
e quen tan gran parte ouvesse sigo                                 10
en trobar com' eu ei, par caridade,
ben podia fazer tenções quaes
fossen ben feitas; e direi-vos mais:
lá con Joan Garcia baratade.
 
- Pero, Lourenço, pero t' eu oía                                        15
tençon desigual e que non rimava,
pero qu' essa entençon de ti falava,
o Demo lev' esso que teu criia:
ca non cuidei que entençon soubesses
tan desigual fazer, nena fezesses,                                   20
mais sei-m' eu que x' a fez Joan de Guilhade.
 
- Joan Soárez, par Santa Maria,
fiz eu entençon, e bena iguava
con outro trobador que ben trobava,
e de nós ambos ben feita seria;                                        25
e non vo-lo posso eu mais jurar;
mais, se un trobador migu' entençar,
defender-mi-lh' ei mui ben toda via. 

 

  • letto 493 volte

Testo critico

 
-Quen ama Deus, Lourenç’, ama verdade,
e fareich’entender porque o digo:
ome que entençon furt’a seu amigo
semelha ramo de deslealdade;
e tu dizes que entenções faes                                5
que, pois non riman e son desiguaes,
sei m’eu que xas faz Johan de Guilhade.

-Johan Soarez, ora m’ascuitade:
eu ouvi sempre lealdade migo;
e quen tan gran parte ouvesse sigo                       10
en trobar com’eu ei, par caridade,
ben podia fazer tenções quaes
fossen ben feitas; e direivos máis:
lá con Johan Garcia baratade.

-Pero Lourenço, pero t’eu oia                                 15
tençon desigual e que non rimava,
pero que sa entençon de ti falava,
<o> Demo lev’esso que teu criia
ca non cuidei que entençon soubesses
tan desigual fazer, nen a fazesses,                        20
<mais> sei m’eu que xa fez Johan Garcia.

-Johan Soarez, par Santa Maria,
fiz eu entençon e ben a iguava
com’outro trobador que ben trobava
e de nós ambos ben feita seria,                             25
e non vo-lo poss’eu máis jurar!
Mais se trobador migo entençar,
defender-mi lh’ei mui ben, toda via.

3 fuita seu 4 desiealdade 11 comeu eu par 18 demo leuesso 21 […] seymeu 23 ignaua
 
 
v. 3: Machado e Lapa editano emendando senza segnalare l’errore del manoscritto in apparato.
v. 4: Lapa edita emendando senza riportare l’errore del codice in apparato.
v. 5: Machado legge ed edita entenzoes taes.
v. 11: Machado edita emendando senza segnalare l’errore di dittografia in apparato.
v. 15: nel verso sono presenti due pero a breve distanza l’uno dall’altro perciò, seguendo l’interpretazione di Michaëlis 1, p.159, ho considerato il primo nome proprio del giullare e il secondo congiunzione concessiva. Questa interpretazione andrebbe maggiormente documentata poiché, ancora oggi, il giullare è conosciuto e attestato solo con il nome di Lourenço. (cfr. Lanciani-Tavani). L’antroponimo Pero Lourenço ha soltanto due ricorrenze in tutta la lirica profana galego-portoghese: la seconda occorrenza si riscontra nella cantigas de escarnho e maldizer del trovatore Pero Gomez Barroso (cfr. http://glossa.gal/glosario/termo/2650 [1]). Neanche in questo caso però possiamo affermare con certezza che il componimento in questione faccia riferimento al giullare, dal momento che questo antroponimo era utilizzato frequentemente in epoca medievale. Si chiamava così anche uno dei miniatori al servizio di Alfonso X e il monarca lo cita in una delle cantigas de Santa Maria, precisamente nella 377. Le tematica di quel componimento però differisce da quella trattata da Pero Gomez Barroso, dunque tutte le strade interpretative, a questo punto degli studi, rimangono aperte (cfr. http://cantigas.fcsh.unl.pt/cantiga.asp?cdcant=1474&pv=sim [2]). Machado e Lapa d’altra parte, considerano anche il primo pero congiunzione.
v. 18: il verso risulta ipometro di una sillaba e ho accolto a testo l’intervento di Lapa <O> Demo lev’esso poiché rispetta la cesura che regolarmente si presenta di quarta. Machado edita il verso ipometro.
v. 20: Lapa edita nen na fazesses, ma non reputo necessario il suo intervento.
v. 21: il codice presenta una macchia d’inchiostro che, non permettendo la decifrazione di alcuni grafemi, dà luogo a ipometria. L’intervento richiede l’integrazione di una sola sillaba e, dal momento che sotto la macchia d’inchiostro si intravede una <m> iniziale, ho congetturato mais. Lapa edita mas sei-m’eu que x’a fez Joan de Guilhade, probabilmente per il riecheggio del v. 7 costruito simmetricamente al verso in questione per il primo emistichio; la sua soluzione però, genera ipermetria.
v. 23: Machado e Lapa leggono iguava. Lapa edita e ben-na iguava, ma non ritengo indispensabile il suo intervento.
vv. 26/27: questi risultano essere gli unici due enneasillabi maschili della tenzone che, a mio avviso, non devono essere ricondotti a isometria poiché, seguendo anche la soluzione offerta da Tavani in RM, volutamente improntati dal giullare a beffare l’autore. Lapa, seguendo Michaëlis 1, riporta i versi all’isometria dell’intero componimento.

  • letto 789 volte

Tradizione manoscritta

  • letto 811 volte

CANZONIERE V

  • letto 596 volte

Riproduzione fotografica

  • letto 528 volte

Edizione diplomatica

 
  Q uen ama de(us) lourença ma uerdade
  e farey chente(n) der porqueo digo
  home que entençon fuita seu amigo
  se melha ramo de desiealdade
  e tu dizes que entenzoes faes
  que poys no(n) riman eson de siguaes
  sey meu quexas faz Ioham de guylhade
 
  I oham soarez oramascuytade
  eu ouui semp(re) lealdade migo
  eque(n) ta(n) g(ra)m parte ouuesse sigo
  entrobar comeu eu par caridade
  be(n) podia faze(r) tenzo(n)es quaes
  fossemben feytas edireyu(os) mays
  laco(n) Ioha(n) g(ar)zia baratade 
 
  P ero lourenço p(er)o teu oya 
  tenço(n) desigual eq(ue) no(n) rimaua
  p(er)o q(ue)ssa ente(n)zo(n) deti falaua
  demo leuesso q(ue) teu criia
  ca no(n) cuydey q(ue) entenzo(n) soubesses
  ta(n) desiguel fazer nena fezesses
​  * sey meu q(ue)xa fez Ioha(n) g(ar)çia.

  
  
  *Prima della parola 'sey' è presente una macchia d'inchiostro.

 
  I oha(n) soarez par (sancta) maria
  fiz eu ente(n)ço(n) ebena ignaua
  comoutro trobador q(ue) ben trobaua
  ede nos anb(os) be(n) feyta seria
  eno(n) uolo posseu mays iurar
  mays sse trobador migue(n)tençar
  deffendermilhei mui be(n) toda uya.
  • letto 499 volte

Edizione diplomatico-interpretativa

I I
 
  Q uen ama de(us) lourença ma uerdade
  e farey chente(n) der porqueo digo
  home que entençon fuita seu amigo
  se melha ramo de desiealdade
  e tu dizes que entenzoes faes
  que poys no(n) riman eson de siguaes
  sey meu quexas faz Ioham de guylhade
 
  -Quen ama Deus, Lourenç’, ama verdade,
  e fareych’entender porque o digo:
  home que entençon fuit’a seu amigo
  semelha ramo de desiealdade;
  e tu dizes que entenzoes faes
  que, poys non riman e son desiguaes,
  sey m’eu que xas faz Ioham de Guylhade.
II II
 
  I oham soarez oramascuytade 
  eu ouui semp(re) lealdade migo
  eque(n) ta(n) g(ra)m parte ouuesse sigo
  entrobar comeu eu par caridade
  be(n) podia faze(r) tenzo(n)es quaes
  fossemben feytas edireyu(os) mays
  laco(n) Ioha(n) g(ar)zia baratade 
  
  -Ioham Soarez, ora m’ascuytade: 
  eu ouvi sempre lealdade migo;
  e quen tan gram parte ouvesse sigo
  en trobar com’eu eu, par caridade,
  ben podia fazer tenzones quaes
  fossem ben feytas; e direyvos mays:
  lá con Iohan Garzia baratade.
III III
 
  P ero lourenço p(er)o teu oya
  tenço(n) desigual eq(ue) no(n) rimaua
  p(er)o q(ue)ssa ente(n)zo(n) deti falaua
  demo leuesso q(ue) teu criia
  ca no(n) cuydey q(ue) entenzo(n) soubesses
  ta(n) desiguel fazer nena fezesses
   sey meu q(ue)xa fez Ioha(n) g(ar)çia.
  
  -Pero, Lourenço, pero t’eu oya
  tençon desigual e que non rimava,
  pero que ssa entenzon de ti falava,
  Demo lev’esso que teu criia*
  ca non cuydey que entenzon soubesses
  tan desiguel fazer, nen a fezesses,
    sey m’eu que xa fez Iohan Garçia.*

 
  *Verso ipometro: a9' 
  *Il verso risulta ipometro a causa della macchia d'inchiostro che non    permette la decifrazione di alcune lettere prima della parola 'sey': d9'

IV IV
 
  I oha(n) soarez par (sancta) maria
  fiz eu ente(n)ço(n) ebena ignaua
  comoutro trobador q(ue) ben trobaua
  ede nos anb(os) be(n) feyta seria
  eno(n) uolo posseu mays iurar
  mays sse trobador migue(n)tençar
  deffendermilhei mui be(n) toda uya.
  
  -Iohan Soarez, par Sancta Maria,
  fiz eu entençon e ben a ignava
  com'outro trobador que ben trobava
  e de nós anbos ben feyta seria,
  e non volo poss’eu mays iurar!
  Mays sse trobador migu entençar,
  deffendermilh’ei mui ben, toda vya. 
  • letto 571 volte
Credits | Contatti | © Sapienza Università di Roma - Piazzale Aldo Moro 5, 00185 Roma T (+39) 06 49911 CF 80209930587 PI 02133771002

Source URL: http://151.100.161.88/?q=laboratorio/quen-ama-deus-louren%C3%A7-ama-verdade

Links:
[1] http://glossa.gal/glosario/termo/2650
[2] http://cantigas.fcsh.unl.pt/cantiga.asp?cdcant=1474&amp;pv=sim