Lirica Medievale Romanza
Published on Lirica Medievale Romanza (http://151.100.161.88)

Home > JOHAN SOAREZ COELHO > EDIZIONE > Martin Alvelo

Martin Alvelo

79,35

Ms.: V 1025.

Cantiga de meestria di tre coblas singulars di quattordici versi. Coblas capdenals tra il terzo, il settimo, l’ottavo e il tredicesimo verso della prima e della seconda. Si riscontra la seguente palabra volta: á; è presente inoltre la rima derivata tra il terzo verso della seconda strofa e il decimo della terza.

Schema metrico: a4’ a5’ b5 a4’ a5’ b5 c4’ c2’ c5’ b5 d4’ d2’ d5’ b5 (31:1).

Edizioni: Lapa 239; Randgl. I, p. 162; Lopes 203; Machado 1672; Braga 1025. 

 

  • letto 1147 volte

Testo e traduzione

 
   Martin Alvelo,
  desse teu cabelo
  ti falarei ja:
  cata capelo
  que ponhas sobr’elo           5
  ca mui mester ch’á
  ca o topete
  pois mete
  cãos máis de sete,
  e máis u máis á,                  10
  muitos que vejo
  sobejo!
  E que grand’entejo
  toda molher á!
 
  E das trincheiras                 15
  e das transmoleiras
  ti quero dizer:
  vejoch’as veiras
  e non ás carreiras
  po-las defender;                  20
  ca a velhice
  pois crece
  sol non quer sandice,
  al é de fazer,
  ca essa tinta                          25
  mal pinta!
  E que val a enfinta
  u non á foder?
 
  Messa os canos
  e fis us’<as> mãos               30
  e non ch’á mester
  panos louçanos!
  Abr’i deles manos
  ca toda molher
  o tempo cata                        35
  quen s’ata
  a esta barata
  que t’ora disser:
  d’encobrir anos
  con panos!                            40
  Aquestes enganos
  per ren non os quer!

 

  I. Martin Alvelo,
     ti parlerò ora
     dei tuoi capelli:
     procurati un cappello
     da metterci sopra
     perché ne hanno
     molto bisogno
     dal momento
     che la sommità della testa
     ha più di sette capelli bianchi,
     e dove ce ne sono di più
     ce ne sono ancora
     di più bianchi,
     ne vedo proprio troppi!
     E che grande delusione
     hanno tutte le donne!
 
  II.Ti voglio dire
     delle tempie e della nuca:
     te le vedo brizzolate
     e non hai il riporto
     per nascondere i capelli bianchi;
     e dal momento che
     la vecchiaia nel suo avanzare
     non ammette pazzie,
     devi trovare altri rimedi
     perché quella tinta colora male!
     E quanto vale l’imbroglio
     per un uomo che non può fottere?
 
 III.Strappa i capelli bianchi
     e certo usa le mani e
     non avrai bisogno di vestirti bene!
     Rinuncia ai bei vestiti
     perché tutte le donne
     fanno caso all’età
     di chi ricorre a questo artificio
     che ora ti dico:
     di nascondere gli anni
     con i bei vestiti!
     In nessun modo
     vogliono questi inganni!
  • letto 735 volte

Edizioni

  • letto 590 volte

Lapa

Martin Alvelo,
desse teu cabelo
te falarei já:
cata capelo
que ponhas sobr' elo,                                               5
ca mui mester ch' á;
ca o topete
pois mete
cãos mais de sete,
e mais, u mais á,                                                      10
muitos che vejo
sobejo:
e que grand' entejo
toda molher á!
 
E das trincheiras                                                       15
e das transmoleiras
ti quero dizer:
vejo-ch' as veiras
e conas carreiras,
polas defender;                                                         20
ca a velhece,
pois crece,
sol non quer sandece,
al é de fazer:
ca essa tinta                                                              25
mal pinta;
e que val a enfinta,
u non á poder?
 
Messa os cãos
e fiquen os sãos,                                                       30
e non ch' é mester
panos louçãos;
abride-las mãos.
ca toda molher
a tempo cata                                                              35
quen s' ata
a esta barata
que t' ora disser:
d' encobrir anos
con panos;                                                                 40
aquestes enganos
per ren nonos quer. 

 

  • letto 464 volte

Testo critico

 
Martin Alvelo,
desse teu cabelo
ti falarei ja:
cata capelo
que ponhas sobr’elo                                                 5
ca mui mester ch’á
ca o topete
pois mete
cãos máis de sete,
e máis u máis á,                                                       10
muitos que vejo
sobejo!
E que grand’entejo
toda molher á!

E das trincheiras                                                       15
e das transmoleiras
ti quero dizer:
vejoch’as veiras
e non ás carreiras
po-las defender;                                                        20
ca a velhice
pois crece
sol non quer sandice,
al é de fazer,
ca essa tinta                                                              25
mal pinta!
E que val a enfinta
u non á foder?

Messa os canos
e fis us’<as> mãos                                                    30
e non ch’á mester
panos louçanos!
Abr’i deles manos
ca toda molher
o tempo cata                                                             35
quen s’ata
a esta barata
que t’ora disser:
d’encobrir anos
con panos!                                                                40
Aquestes enganos
per ren non os quer!

7 copete 14 entoda molher a 25 ca essa çi(n)ta 30 e fisus sou ma(n)(os) 36 quen saca
 
 
v. 7: ho emendato copete > topete poiché la lezione trasmessa dal manoscritto non è mai attestata nella lirica profana galego-portoghese. Machado edita emendando topete, ma non segnala in apparato l’errore del codice.
v. 11: Lapa edita emendando muitos <che> vejo ma, come sostiene anche la Correia in MA, la sua congettura non è necessaria.
v. 14: Machado edita il verso ipermetro di una sillaba.
v. 19: Lapa edita emendando e <c>onas carreiras ma, come sostiene anche la Correia in MA, il suo intervento non è necessario.
v. 25: il lessema cinta, pur essendo attestato nella lirica galego-portoghese (cfr. http://glossa.gal/glosario/termo/773 [1]), non è pertinente al contesto della cantiga; il copista ha sicuramente commesso un banale errore ottico, per questo ho corretto çinta > tinta.
v. 28: Lapa edita emendando foder > poder e giustifica il suo intervento affermando che potrebbe trattarsi di un ordinario errore ottico che, a suo avviso, andrebbe a inficiare il significato dell’interrogativa diretta.
v. 30: questo verso si presenta come il luogo più critico dell’intera cantiga. Tutti gli editori, infatti, hanno avvertito l’insignificanza della lezione tramandata dal manoscritto e hanno suggerito diverse soluzioni: Braga edita e sinus saimãos; Machado enfisus sen mãos e in apparato annota che i vv. 29-30 “devem reproduzir provérbio”; Lapa propone e fiquen os sãos; la Correia in MA infine raccomanda filhos son irmãos. Ho ritenuto opportuno offrire un ulteriore contributo, rispettando quanto più possibile la lezione tràdita dal codice.
v. 31: Lapa e la Correia in MA editano ch’è mester, ma non ritengo necessario il loro intervento.
v. 33: Lapa edita abride-las mãos ma, come sostiene anche la Correia in MA, reputo accessorio il suo emendamento.
v. 35: Lapa edita emendando a tempo cata ma, come sostiene anche la Correia in MA, giudico superflua la sua revisione.
vv. 36/37: il verbo sacar è attestato nella lirica profana galego-portoghese ed è pertinente al contesto (cfr. http://glossa.gal/glosario/busca?texto=sacar [2]). Ho deciso di emendarlo con l’equipollente verbo atar unicamente per salvaguardare la perfezione rimica del componimento, così come propongono Machado e Lapa. La Correia in MA, d’altro canto, preferisce conservare la lezione tràdita dal codice, ma emenda la preposizione a del verso successivo poiché: “parece-me mais verosímil supor que a haste de um “d” se tenha encurtado até promover a confusão entre “d” e “a” […] Ou seja, parece-me mais verosímil ler “quen saca / desta barata”.

  • letto 802 volte

Tradizione manoscritta

  • letto 728 volte

CANZONIERE V

  • letto 590 volte

Riproduzione fotografica

  • letto 485 volte

Edizione diplomatica

     
 
 
 
 
  *Martin al uelo
 
  desse teucabelo 
 
  ti falarey ia
 
  cata capelo
 
  que ponhas sobrelo
 
  ca muy mister cha
 
  cao copete
 
  poys mete
 
  caos mays de sete 
 
  e mays hu mays a
 
  muyt(os) que ueio sobeio
 
  eque grande nteio
 
  entoda molher a

 
  *Colocci marca l'inizio della cantiga con un segno di paragrafo.
 

 
  E das trincheyras 

 
  e das transmoleiras

​  
  ti q(ue)ro dizer

​ 
  ueiochas ueyras

​ 
  enonas c*arreyras

​  polas deffender

 
  ca auelhiçe*

​ 
  poys creze

​  sol no(n) q(ue)r sandiçe

 
  al e de faz(er)

 
  ca essa çi(n)ta

 
  mal pi(n)ta

 
  eq(ue)ual a en finta

​ 
  hu no(n) a foder

​
  *Dopo la 'c' è presente la lettera 'h' cassata con una tratto verticale.
  *Lettura incerta.


​ 
  Messa os ca(n)os

 
 
 
  e fisus sou ma(n)(os)  

​  
  eno(n) chamester

 
  pan(os) louçan(os)

​ 
  abrideles ma(n)(os) 

​ 
  catoda molher

 
 
 
 
  o te(n)po cata   

​ 
  quen saca

​ 
  aesta barata

 
 
  q(ue)tora disser 

 
 
  den cobrir 

​ 
  anos co(n) pan(os)

​ 
  aq(ue)stes engan(os)

 
  per re(n) nonus q(ue)r
 

  • letto 560 volte

Edizione diplomatico-interpretativa

I I
 
  M artin al uelo 
  desse teucabelo
  ti falarey ia
  cata capelo
  que ponhas sobrelo
  ca muy mister cha
  cao copete
  poys mete
  caos mays de sete
  e mays hu mays a
  muyt(os) que ueio sobeio
  eque grande nteio
  entoda molher a
 
 
  Martin Alvelo,
  desse teu cabelo
  ti falarey iá:
  cata capelo
  que ponhas sobr’elo
  ca muy mister ch’á
  ca o copete
  poys mete
  cãos máys de sete,
  e máys, hu máys á,
  muytos que veio
  sobeio!
  E que grand’enteio
  en toda molher á!*

 
  *Verso ipermetro: b6

II II
 
  E das trincheyras
  e das transmoleiras
  ti q(ue)ro dizer
  ueiochas ueyras
  enonas carreyras
  polas deffender
  ca auel içe
  poys creze
  sol no(n) q(ue)r sandiçe
  al e de faz(er)
  ca essa çi(n)ta
  mal pi(n)ta
  eq(ue)ual a en finta
  hu no(n) a foder
 
  E das trincheyras
  e das transmoleiras
  ti quero dizer:
  veioch’as veyras
  e non ás carreyras
  po-las deffender;
  ca a veliçe
  poys creze
  sol non quer sandiçe,
  al é de fazer,
  ca essa çinta
  mal pinta!
  E que val a enfinta
  hu non á foder?
III III
 
  M essa os ca(n)os
  e fisus sou ma(n)(os)
  eno(n) chamester
  pan(os) louçan(os)
  abrideles ma(n)(os)
  catoda molher
  o te(n)po cata
  quen saca
  aesta barata
  q(ue)tora disser
  den cobrir
  anos co(n) pan(os)
  aq(ue)stes engan(os)
  per re(n) nonus q(ue)r
  
  Messa os canos
  e fis uss ou manos,
  e non ch’á mester
  panos louçanos!
  Abr'i deles manos
  ca toda molher
  o tenpo cata
  quen saca
  a esta barata
  que t’ora disser:
  d’encobrir anos
  con panos!
  Aquestes enganos
  per ren non us quer!
  • letto 605 volte
Credits | Contatti | © Sapienza Università di Roma - Piazzale Aldo Moro 5, 00185 Roma T (+39) 06 49911 CF 80209930587 PI 02133771002

Source URL: http://151.100.161.88/?q=laboratorio/martin-alvelo

Links:
[1] http://glossa.gal/glosario/termo/773
[2] http://glossa.gal/glosario/busca?texto=sacar