Lirica Medievale Romanza
Published on Lirica Medievale Romanza (http://151.100.161.88)

Home > JOHAN SOAREZ COELHO > EDIZIONE > Com' oj' eu vivo no mundo coitado

Com' oj' eu vivo no mundo coitado

79,11

Mss.: A 170, B 321.

Cantiga de meestria di tre coblas di sette versi e una fiinda di tre unissonans. Coblas capcaudadas; coblas capdenals tra il verso cinque della prima e della seconda strofa. Si rilevano rispettivamente le seguenti palabra rima e palabra volta: vi, sofri. È presente inoltre la rima derivata tra il secondo verso della prima strofa, il sesto della seconda e il primo della fiinda e tra il terzo e il sesto della prima strofa.

Schema metrico: a10’ b10 b10 a10’ c10 c10 a10’ (161:151).

Fiinda: c10 c10 a10’.

Edizioni: CA 170; Correia, Tese, XII; Arias, Antoloxía, 117; Molteni 265; Machado 262*.

 
*Machado attribuisce questa cantiga a Vasco Gil.

 

  • letto 1298 volte

Testo e traduzione

 
  Com’oj’eu vivo no mundo coitado
  nas graves coitas que ei de sofrer,
  non poderia outr’ome viver,
  nen eu fezera, tempo á ja passado!
  Mais quando cuid’en qual mia senhor vi,                 5
  entanto viv’ e entanto vivi,
  e tenho-m’end’as coitas por pagado.
 
  E empero quand’eu en meu cuidado
  cuido nas coitas que me faz aver,
  coido mia mort’e querria morrer,                            10
  e coid’en como fui mal dia nado;
  mais quando ar cuid’en qual mia senhor vi,
  de quantas coitas por ela sofri,
  muito m’én tenho por aventurado.
 
  E en seu ben per mí seer loado                                15
  non á mester de o ende mais dizer,
  ca Deu-la fez<o> qual melhor fazer
  soub’eno mundo. E maravilhado
  sera quen vir’a senhor que eu vi,
  pelo seu ben, e ben dira per mí                                20
  que ben dev’end’ a Deus a dar bon grado,
 
  de quantas coitas por ela sofri,
  se Deus mi-a mostre como a ja vi,
  seendo con sa madre en un estrado!
 
I.Come io vivo oggi tormentato nel mondo, per le gravose angosce che ho da sopportare, nessun altro uomo avrebbe potuto sopravvivere, e nemmeno io ci sarei riuscito, per tutto questo tempo! Ma quando ripenso al momento in cui vidi la mia signora, ho comunque vissuto e continuo a vivere, e mi reputo contento di queste angosce.
 
II.Per quanto fra me e me pensi alle angosce che ella mi fa patire, penso alla mia morte e vorrei morire, e penso a come disgraziatamente nacqui;ma quando di nuovo penso al momento in cui vidi la mia signora, e a quante angosce per lei patii, mi ritengo molto fortunato.
 
III.E quando lodo i suoi valori non è necessario dire di più, poiché Dio l’ha creata migliore di quanto avesse saputo fare al mondo; e resterà stupito di tutte le angosce che per lei patii chi vedrà la signora che ho visto io, per tutte le sue virtù, e ben mi dirà che dovrei essere molto grato a Dio,
 
IV.se questi me la mostrasse come già la vidi, con sua madre in un matroneo.
 
  • letto 854 volte

Testo critico

 
Com’oj’eu vivo no mundo coitado
nas graves coitas que ei de sofrer,
non poderia outr’ome viver,
nen eu fezera, tempo á ja passado!
Mais quando cuid’en qual mia senhor vi,                 5
entanto viv’ e entanto vivi,
e tenho-m’end’as coitas por pagado.

E empero quand’eu en meu cuidado
cuido nas coitas que me faz aver,
coido mia mort’e querria morrer,                              10
e coid’en como fui mal dia nado;
mais quando ar cuid’en qual mia senhor vi,
de quantas coitas por ela sofri,
muito m’én tenho por aventurado.

E en seu ben per mí seer loado                                15
non á mester de o ende mais dizer,
ca Deu-la fez<o> qual melhor fazer
soub’eno mundo. E maravilhado
sera quen vir’a senhor que eu vi,
pelo seu ben, e ben dira per mí                                 20

que ben dev’end’a Deus a dar bon grado,
de quantas coitas por ela sofri,
se Deus mi-a mostre como a ja vi,
seendo con sa madre en un estrado!

4 tenpaia passado B 8 enpero B; e(n) nomeu B 10 e cuido na B 14 aueturado A 15 [...] en seu A: lettera miniata mancante 16 no A; deo en mays B; mas A 17 fez qual AB 18 munde ben maravilhado A  21 gardo B

 
 
v. 4: i manoscritti tramandano varianti equipollenti da un punto di vista semantico, ma quella di B è da considerare facilior rispetto a quella di A se la si valuta da un punto di vista paleografico: come spiega Correia infatti, “a lição de A é mas defensável. Na verdade,
parece mais provável que um “y” desgastado tenha sido lido como um “i” longo seguido de “a” do que o contrário”.
v. 8: entrambi i manoscritti tramandano lezioni accettabili. Ho scelto di editare il verso così come si presenta nel codice A poiché la congiunzione empero si riscontra nella lirica profana galego-portoghese solo se preceduta da e o mais. A tal proposito si può ipotizzare un errore d’archetipo, avvalorato dalla lezione di B, poichè il copista, in questo caso, per risolvere l’ipometria del verso, sarebbe intervenuto in un altro punto dello stesso (e(n) nomeu), mantenendone comunque l’esatto significato (per lo stesso fenomeno cfr. 79,12 v. 19).
v. 10: la variante di B è da escludere poiché rende il verso ipermetro di una sillaba a causa della congiunzione iniziale coordinante, errata inoltre perchè non rispetta la costruzione sintattica dell’intero periodo. Riguardo alla reggenza del verbo coidar invece, la lezione di B cuido na non è da considerarsi inaccetabile poichè il verbo è sia transitivo che intransitivo e all’interno della stessa cobla regge la preposizione en ai versi 1, 2, 4, 5. Preso in considerazione ciò, si può supporre che si tratti di una lectio facilior.
v. 16: le varianti tramandate dai manoscritti (de ende A; de o én B) sono adiafore da un punto di vista semantico. Anche nel codice A dopo la preposizione de è presente una o, ma il copista (o il revisore) la espunge probabilmente perchè, senza attuare l’espediente della sinalefe tra quella <o> e la vocale successiva, riteneva il verso ipermetro di una sillaba. Tale ipotesi è avvalorata dallo stesso procedimento che il copista (o il revisore) realizza in altre cantigas di J. S. Coelho, quali 79, 15 (v. 20) e 79,39 (v. 8). Inoltre il lessema ende è da considerarsi lectio difficilior rispetto all’alternativa più comune én. Per questi motivi ho deciso di editare de o ende, a mio avviso volontà dell’autore. Correia non segnala l’errore no in apparato.
v. 17: ho scelto di editare la variante grafica di B, a differenza di Michaëlis e di Correia, rispettando la regola di assimilazione della consonante /–s/ seguita da vocale (-s + a/o > -la/-lo). Entrambi i codici, inoltre, tramandano il verso ipometro. | Seguendo Correia ho scelto di integrare fez<o> per lo stesso usus scribendi che si riscontra al verso 17 della cantiga 79,20. Michaëlis edita fezo senza segnalare né l’integrazione né l’ipometria in apparato.
v. 18: data la generale preferenza per il manoscritto B, ho accolto a testo la variante di quest’ultimo che, a differenza del codice A, tramanda la lezione non elisa mu(n)do e, senza dare luogo a ipometria.
v. 21: Michaëlis non segnala l’errore per metatesi in apparato.

  • letto 709 volte

Collazione

  I,1
  v. 1
 
  A
  B
 
  Com’og’eu vivo no mundo coitado
  Com’oi’eu vivo no mundo coytado
  I,2
  v.2
 
  A
  B
 
  nas graves coitas que ei de soffrer,
  nas graves coytas que ey de sofrer,
  I,3
  v.3
 
  A
  B
 
  non poderia outro ome viver,
  non poderia outr’ome viver,
  I,4
  v.4
 
  A
  B
 
  nen eu fezera, tempo á y passado!
  nen eu fezera, tenp’á ia passado!
  I,5
  v.5
 
  A
  B
 
 
  Mays quando cuid’en qual mia sennor vi,
  Mays quando cuyd’en qual mha senhor vi,
 
 
  I,6
  v.6
 
 A
 B
  entanto viv’ e entanto vivi,
  entanto viv’ e entanto vivi,
 
  I,7
  v.7
 
 A
 B
  e tenno m’end’as coitas por pagado.
  e tenho m’end’as coytas por pagado.
 
  II,1
  v.8
 
 A
 B
  E empero quand’ eu en meu cuidado
  Enpero quando eu enn o meu cuidado
 
  II,2
  v.9
 
 A
 B
  cuido nas coitas que me faz aver,
  cuido nas coytas que mi faz aver,
 
  II,3
  v.10
 
 A
 B
  coido mia mort’e querria morrer,
  e cuido na mort’e queria moirer, +1
 
  II,4
  v.11
 
 A
 B
  e coid’en como fuy mal dia nado;
  e cuyd’en como fui mal dia nado;
 
  II,5
  v.12
 
 A
 B
  mays quand’ar cuido en qual mia sennor vi,
  mays quando ar cuyd’en qual mha senhor vi,
 
  II,6
  v.13
 
 
 A
 B
 
  de quantas coitas por ela soffri,
  de quantas coytas por ela sofri,
 
  II,7
  v.14
 
 
 A
 B
 
  muito m’én tenno por aveturado.
  muyto m’én tenho por aventurado.
 
  III,1
  v.15
 
 A
 B
  [...]en seu ben per mí seer loado -1
  E en seu ben per mí seer loado
 
  III,2
  v.16
 
 A
 B
  no á mester de ende mas dizer,
  non á mester de o én máys dizer,
 
  III,3
  v.17
 
 A
 B
  ca Deus la fez qual mellor fazer -1
  ca Deu-la fez qual melhor fazer -1
 
  III,4
  v.18
 
 A
 B
 
  soub’eno mund’. E ben maravillado
  soub’eno mundo. E maravilhado
 
 
  III,5
  v.19
 
 A
 B
  será quen vir’a sennor que eu vi,
  será quen vir’a senhor que eu vi,
 
  III,6
  v.20
 
 A
 B
  pelo seu ben, e ben dirá per mí
  pelo seu ben, e ben dirá per min
 
  III,7
  v.21
 
 A
 B
  que ben devv’end’a Deus a dar bon grado
  que ben dev’end’a Deus dar bon gardo -1
 
  IV,1
  v.22
 
 A
 B
  de quantas coitas por ela soffri,
  de quantas coytas por ela sofri,
 
  IV,2
  v.23
 
 A
 B
  se Deus mi a mostre como a ia vi,
  se Deus mh a mostre como a ia vi,                
 
  IV,3
  v.24
 
 A
 B
  seendo con sa madre en un estrado!
  seendo con sa madr’en hun estrado!
  • letto 882 volte

Edizioni

  • letto 604 volte

Michaëlis

Com' og' eu vivo no mundo coitado
nas graves coitas que ei de soffrer,
non poderia outro ome viver,
nen eu fezera, temp' á i passado;
mais quando cuid' en qual mia senhor vi,                  5
entanto viv', e entanto vivi,
e tenho m' end' as coitas por pagado.
 
Empero quand' eu eno meu cuidado
cuido nas coitas que me faz aver,
coido mia mort' e querria morrer,                               10
e coid' en como fui mal-dia nado;
mais quand' ar cuid' en qual mia senhor vi,
de quantas coitas por ela soffri,
muito m' én tenho por aventurado.
 
E en seu ben per mi seer loado                                 15
non á mester de ende mais dizer,
ca Deus la fezo qual melhor fazer
soub' eno mund'; e ben maravilhado
será quen vir' a senhor que eu vi
pelo seu ben; e ben dirá per mi                                  20
que ben dev' end' a Deus a dar bon grado
 
De quantas coitas por ela soffri,
¡se Deus mi-a mostre como a ja vi
seendo con sa madre en un estrado! 

 

  • letto 409 volte

Tradizione manoscritta

  • letto 761 volte

CANZONIERE A

  • letto 615 volte

Riproduzione fotografica

  • letto 484 volte

Edizione diplomatica

  

​ 

​ 
 
  C omogeu uiuo no mundo
​  
  
  
  
  coitado. nas graues coitas que ei
​  
  
  
  
  de soffrer. non poderia outro 
  
  
  

  ome uiuer. nen eu fezera 
 
  
  
  
  temp ay passado. mays quan
​  
  
  

  do cuid en qual mia sennor ui
​  
  
  
 
  en tanto uiu e en tanto uiui.
  
  
  
  
  e tenno mend as coitas por
  
  
  
  
  pagado.

         
         
  E* e* mp(er)o quand eu en meu cuidado   
  cuido nas coitas que me faz auer
  coido mia morte querria morrer
  e coid en como fuy mal dia nado
  mays qua(n)d ar cuido en qual mia se(n)nor ui.
  de qua(n)tas coitas por ela soffri.
  muito men te(n)no por aueturado

  *La letterina è un'indicazione per il miniatore.​    
  *La letterina è un'indicazione per il miniatore.

         
           
          * en seu ben per mi seer loado.
  no a mester de* ende mas dizer
  ca d(eu)s la fez qual mellor fazer
  soub eno munde be(n) marauillado
  sera quen uir a se(n)nor que eu ui.
  pelo seu ben e ben dira p(er) mi
  q(ue) be(n) deuu end a d(eu)s adar bo(n) grado.

 
  *Lo spazio iniziale è dovuto alla mancanza della capitale miniata.
  *Dopo 'de' è presente una 'o' espunta.

           
         * e quantas coitas por ela soffri.
  se d(eu)s mia mostre como a ia ui.
  seendo con sa madre en un estrado.
  
  *Lo spazio iniziale è dovuto alla mancanza della capitale miniata.
  • letto 566 volte

Edizione diplomatico-interpretativa

 I I
 
  C
 omogeu uiuo no mundo
  coitado. nas graues coitas que ei
  de soffrer. non poderia outro
  ome uiuer. nen eu fezera
  tempo ay passado. mays quan
  do cuid en qual mia sennor ui
  en tanto uiu e en tanto uiui.
  e tenno mend as coitas por
  pagado.
 
  Com’og’eu vivo no mundo coitado
  nas graves coitas que ei de soffrer,
  non poderia outro ome viver,
  nen eu fezera, tempo á y passado!
  Mays quando cuid’en qual mia sennor vi,
  entanto viv’ e entanto vivi,
  e tenno m’end’as coitas por pagado.
II II
 
  E e mp(er)o quand eu en meu cuidado   
  cuido nas coitas que me faz auer
  coido mia morte querria morrer
  e coid en como fuy mal dia nado
  mays qua(n)d ar cuido en qual mia se(n)nor ui.  
  de qua(n)tas coitas por ela soffri.
  muito men te(n)no por aueturado
  
  E empero quand’ eu en meu cuidado   
  cuido nas coitas que me faz aver,
  coido mia mort’e querria morrer,
  e coid’en como fuy mal dia nado;
  mays quand’ar cuido en qual mia sennor vi,
  de quantas coitas por ela soffri,
  muito m’én tenno por aveturado.
III III
 
        en seu ben per mi seer loado.
  no a mester de ende mas dizer
  ca d(eu)s la fez qual mellor fazer
  soub eno munde be(n) marauillado
  sera quen uir a se(n)nor que eu ui.
  pelo seu ben e ben dira p(er) mi
  q(ue) be(n) deuu end a d(eu)s adar bo(n) grado.  
      
         en seu ben per mi seer loado *  
  no á mester de ende mas dizer,
  ca Deus la fez qual mellor fazer *
  soub’eno mund’. E ben maravillado
  será quen vir’a sennor que eu vi,
  pelo seu ben, e ben dira per mi
  que ben devv' end’a Deus a dar bon grado

 
  *Verso ipometro a causa della capitale mancante.  
  *Verso ipometro: b9.

IV IV
           
           e quantas coitas por ela soffri.
  se d(eu)s mia mostre como a ia ui.
  seendo con sa madre en un estrado.
 
  de quantas coitas por ela soffri,
  se Deus mi a mostre como a iá vi
  seendo con sa madre en un estrado!
  • letto 494 volte

CANZONIERE B

  • letto 598 volte

Riproduzione fotografica

  • letto 503 volte

Edizione diplomatica

  C omoieu uiuo no mu(n)do coytado
  Nas g(ra)ves coytas que ey de sofrer.
  Non poderia ou trome uiuer
  Nen eu fezera tenpaia passado
  Mays quando cuyden qual mha senhor ui
  E ntanto uiue. entanto uiui
  E tenhomen das coytas por pagado
 

  E n pero quando eu e(n) nomeu cuidado
  Cuido nas coytas que mi faz auer
  E cuido na morte queria moirer
  E cuyden como fui mal dia nado
  Mays q(ua)(n)do ar cuyden qual mha senhor ui
 
  De quantas coytas p(or) ela sofri
  M uytomen tenho p(or) auenturado
  E en seu ben per mi seer loado
  Non a mester deo en mays dizer
  Ca deula fez q(ua)l melhor fazer
  Soube no mu(n)do e m(ar)auilhado
  Sera q(ue)(n) uira senhor que eu ui
  Pelo seu ben e ben dira per mi(n)
  Que ben deuenda d(eu)s dar bon gardo
 
  De quantas coytas p(or) ela sofri
  Se d(eu)s mha mostre comoa ia ui
  Seendo consa madre(n) hun estrado *
  
  *La fiinda è segnalata da un segno di paragrafo.
  • letto 482 volte

Edizione diplomatico-interpretativa

  I I
 
  C
omoieu uiuo no mu(n)do coytado
  Nas g(ra)ves coytas que ey de sofrer.
  Non poderia ou trome uiuer
  Nen eu fezera tenpaia passado
  Mays quando cuyden qual mha senhor ui
  Entanto uiue. entanto uiui
  E tenhomen das coytas por pagado
  
  Com’oi eu vivo no mundo coytado  
  nas graves coytas que ey de sofrer,
  non poderia outr’ome viver,
  nen eu fezera, tenp’á ia passado!
  Mays quando cuyd’en qual mha senhor vi,
  entanto viv’ e entanto vivi,
  e tenho m’end’as coytas por pagado.
II II
 
  E n pero quando eu e(n) nomeu cuidado   
  Cuido nas coytas que mi faz auer
  E cuido na morte queria moirer
  E cuyden como fui mal dia nado
  Mays q(ua)(n)do ar cuyden qual mha senhor ui
  De quantas coytas p(or) ela sofri
  M uytomen tenho p(or) auenturado
 
  Enpero quando eu enno meu cuidado
  cuido nas coytas que mi faz aver,
  e cuido na mort'e queria moirer, *
  e cuyd’en como fui mal dia nado;
  mays quando ar cuyd’en qual mha senhor vi,
  de quantas coytas por ela sofri,
  muyto m’én tenho por aventurado.
  
  *Verso ipermetro: b11.
III III
 
  E en seu ben per mi seer loado
  Non a mester deo en mays dizer
  Ca deula fez q(ua)l melhor fazer
  Soube no mu(n)do e m(ar)auilhado
  Sera q(ue)(n) uira senhor que eu ui
  Pelo seu ben e ben dira per mi(n)
  Que ben deuenda d(eu)s dar bon gardo
 
  E en seu ben per mi seer loado
  non á mester de o én mays dizer, 
  ca Deu-la fez qual melhor fazer *
  soub’eno mundo. E maravilhado
  será quen vir’a senhor que eu vi,
  pelo seu ben, e ben dirá per min
  que ben dev’end’a Deus dar bon gardo*
  
  *Verso ipometro: b9.
  *Verso ipometro: 9'; inoltre non viene rispettato lo schema rimico.
IV IV
 
  De quantas coytas p(or) ela sofri
  Se d(eu)s mha mostre comoa ia ui
  Seendo consa madre(n) hun estrado
 
  de quantas coytas por ela sofri,
  se Deus mh a mostre como a iá vi               
  seendo con sa madr’en hun estrado!
  • letto 557 volte
Credits | Contatti | © Sapienza Università di Roma - Piazzale Aldo Moro 5, 00185 Roma T (+39) 06 49911 CF 80209930587 PI 02133771002

Source URL: http://151.100.161.88/?q=laboratorio/com-oj-eu-vivo-no-mundo-coitado