Lirica Medievale Romanza
Published on Lirica Medievale Romanza (http://151.100.161.88)

Home > JOHAN SOAREZ COELHO > EDIZIONE > As graves coitas, a quen as Deus dar

As graves coitas, a quen as Deus dar

79,8

Mss.: A 167-168, B 319.

Cantiga de meestria di tre coblas unissonans di sette versi, quattro fiindas di due versi e una fiinda di chiusura. È presente la rima derivata tra il primo e il terzo verso della prima strofa e il secondo della seconda; tra il sesto della seconda e il primo della quarta e quinta fiinda. Si riscontrano le seguenti palabras voltas: faria, daria, falar, morrer.

Schema metrico: a10 b10’ b10’ a10 c10’ c10’ b10’ (163:23).

I fiinda: d10 d10.

II fiinda: e10 e10.

III fiinda: f10 f10.

IV fiInda: g10 g10.

V fiinda: g10.

Edizioni: CA 167-168; Correia, Tese, X-X bis*; Molteni 263; Machado 260**; Torres, Poesía trovadoresca, pp. 172-173.

 
*Come Michaëlis, anche Correia ritiene il testo qui considerato unico appartenente a due cantigas distinte. Per approfondimenti a riguardo cfr. Correia 2001, pp. 347 e sgg.

**Machado attribuisce questa cantiga a Vasco Gil.

 

  • letto 1402 volte

Testo e traduzione

 
   As graves coitas, a quen as Deus dar
  quer e o mal d’amor, gran ben faria
  se lhe desse (pero non lhe daria)
  con quen ousasse en sas coitas falar,
  en tal guisa que lho non entendesse               5
  con quen as falass’e que se doesse
  d’el, mais non sei de Deus se poderia.
 
  Pero sei ben, aquant’é meu coidar,
  a quen esto desse, ca lhe daria
  máis longa vida e que lhi faria                        10
  daquelas coitas aver máis vagar,
  e non sei al per que sén non perdesse
  que máis ouvesse, e cedo non morresse;
  e per esto cuido que viveria.
 
  Destas coitas eu podia falar                           15
  come quen as padece cada dia,
  mais non é tempo ja, nen me valria.
  Mais guarde-se quen se poder guardar
  e non s’esforç’en senhor que prendesse,
  a melhor, nen que melhor parecesse            20
  deste mundo, ca peor lhi faria.
 
  En tan grave dia senhor filhei
  a que nunca “senhor” chamar ousei.
 
  D’esta coita nunca eu vi maior:
  morrer e non lh’ousar dizer “senhor!”,         25
 
  ca, de pran, morro, querendolhe ben,
  pero non lh’ous’én dizer nulha ren,
 
  ca dize’lho cuidei ou a morrer,
  e poi-la vi non lh’ousei ren dizer,
 
  ca por mia prol máis tenho de morrer.         30

 

 
  I. A chi Dio voglia infliggere gravi sofferenze e il mal d’amore, farebbe gran bene se provvedesse (ma non lo farà!) anche a concedergli qualcuno con cui avesse il coraggio di parlare delle proprie angosce, in modo tale che quello con cui parli non approfondisca, ma provi compassione di lui; però non so se Dio potrà.
 

II. Per quanto ne so, so bene che a chi concedesse questo gli donerebbe una vita più lunga e lo allieverebbe da quelle angosce, e non so per quale altra cosa possa perdere il senno anche chi ne avesse di più e morire troppo presto; e per questo credo che vivrà.
 

III. Di queste sofferenze io potrei parlarne come chi le patisce ogni giorno, ma non è più il momento, né mi gioverebbe. Ma si guardi chi si può salvaguardare e non insista a vincere le restrizioni della signora, la migliore, neanche se sembrasse la migliore del mondo, perché peggio gli farebbe.
 

IV. In un giorno tanto nefasto incontrai la mia donna che mai ho osato chiamare “signora”.
 

V. Non ho mai visto un’angoscia tanto grande: morirò senza osare dirle “signora!”,
 
VI. né (oserò dirle) che mi sto struggendo (per lei), perché la amo anche se non oso dirle nulla,

VII. né che ho pensato di rivelarle tutto o di morire, ma quando poi la vidi non osai dirle nulla,
 
VIII. né (oserò dirle) che preferisco morire.
 

  • letto 843 volte

Testo critico

 
As graves coitas, a quen as Deus dar
quer e o mal d’amor, gran ben faria
se lhe desse (pero non lhe daria)
con quen ousasse en sas coitas falar,
en tal guisa que lho non entendesse                        5
con quen as falass’e que se doesse
d’el, mais non sei de Deus se poderia.

Pero sei ben, aquant’é meu coidar,
a quen esto desse, ca lhe daria
máis longa vida e que lhi faria                                  10
daquelas coitas aver máis vagar,
e non sei al per que sén non perdesse
que máis ouvesse, e cedo non morresse;
e per esto cuido que viveria.

Destas coitas eu podia falar                                      15
come quen as padece cada dia,
mais non é tempo ja, nen me valria.
Mais guarde-se quen se poder guardar
e non s’esforç’en senhor que prendesse,
a melhor, nen que melhor parecesse                        20
deste mundo, ca peor lhi faria.

En tan grave dia senhor filhei
a que nunca “senhor” chamar ousei.

D’esta coita nunca eu vi maior:
morrer e non lh’ousar dizer “senhor!”,                        25

ca, de pran, morro, querendolhe ben,
pero non lh’ous’én dizer nulha ren,

ca dize’lho cuidei ou a morrer,
e poi-la vi non lh’ousei ren dizer,

ca por mia prol máis tenho de morrer.                        30

4 ousasse sas B 6 queno falasse A; dosse B 12 se non B 13 sse as ouuesse B 15 [...]estas: lettera miniata assente 17 ia me valrria A; valiria B 18 pode B 28 oa morrer A; oia moirer B

 
 
v. 4: la variante ousasse sas è equipollente a quella da me accolta a testo, a mio avviso preferibile poiché, pur essendo il verbo falar sia transitivo che intransitivo, il verbo regge con maggiore frequenza, nella lirica profana galego-portoghese, il complemento indiretto introdotto dalla preposizione de o en (cfr. http://glossa.gal/glosario/busca?texto=falar [1]). Correia legge onsasse nel manoscritto B.
v. 6: la variante o, accolta da Correia, è equipollente a quella da me edita, a mio avviso preferibile poichè il pronome personale as, con funzione di complemento diretto, si riferisce a sas coitas del quarto verso immediatamente precedente.
v. 12-13: le varianti di B sono da considerarsi lectiones faciliores in primo luogo per ragioni semantiche, infatti come spiega Correia, "é mais frequente encontrar referências a um possível sofrimento amoroso do que à ideia de este levar à perda do juízo por muito que ele seja", e prosegue dicendo che ciò "apresenta o inconveniente de não atender completamente ao sentido que me parece dever dar aos versos 10 e 11. Ou seja, estando o sujeito a falar dos benefícios que poderia receber um amante em sofrimento ("ca lhe daria / mais longa vida e que lhi faria / daquelas coitas aver mais vagar"), carece de pertinência a condição de o amante sofrer ("se as [coitas] ouvesse") que a lição de B oferece"; in secondo luogo per ragioni più strettamente sintattiche: è difficilior rendere la costruzione di una concessiva piuttosto che di una completiva. Inoltre trovo inutile l’intervento di Michaëlis al v. 13: l’emendamento que<n> è accettabile da un punto di vista semantico ma è superfluo, poiché nella lirica profana galego-portoghese si riscontra che que ha spesso lo stesso valore che la studiosa ha voluto attribuire alla proposizione (cfr. http://glossa.gal/glosario/termo/2831?resaltar=que&literal=false#uso-2 [2]).
v. 19: il verso è stato ricostruito tramite B, poiché la carta 43 del codice A è danneggiata e ne ha impedito la lettura.
v. 28: seguendo la proposta di Michaëlis ho emendato o<u> poiché, come spiega Correia “em A, a letra "o" poderá corresponder a um castelhanismo de que há, no cancioneiro, outros exemplos (por exemplo, A44: "o[u] eu cuidasse"; B: "ou eu cuidasse"). C. Michaëlis deu conta desta prática restrita no Glossário (verbete "acorde[i]-me"): "As rarissimas formas verbaes grafadas com e (ê) por ei e eu, e com o (=ô) por ou (por. ex. dire, penso, nego-o) talvez sejam meros lapsos de escrita...". Em B, um nexo demasiado próximo entre as letras "o" e "u" poderá ter levado o copista a ler oi".  

  • letto 905 volte

Collazione

 
  I,1
  v.1
 
  A
  B
  As graves coitas, a quen as Deus dar
  As graves coytas, a quen as Deus dar
 
  I,2
  v.2
 
  A
  B
  quer e o mal d’amor, gran ben faria
  quer e o mal d’amor, gran ben faria
 
  I,3
  v.3
 
  A
  B
  se lle desse (pero non lle daria)
  se lhi desse (pero non lhi daria)
 
  I,4
  v.4
 
  A
  B
  con quen oussasse en sas coitas falar,
  con quen ousasse sas coytas falar,
 
  I,5
  v.5
 
  A
  B
  en tal guisa que llo non entendesse
  en tal guisa que lho non entendesse
 
  I,6
  v.6
 
  A
  B
  con quen o falasse, que se doesse
  con quen as falasse, que se dosse
 
  I,7
  v.7
 
  A
  B
  d’el, mais non sei de Deus se poderia.
  d’el, mays non sey de Deus se poderia.
 
  II,1
  v.8
 
  A
  B
  Pero sei ben, aquant’é meu coidar,
  Pero sei ben, aquant’é meu cuydar,
 
  II,2
  v.9
 
  A
  B
  a quen esto desse, ca lle daria
  a quen esto desse, ca lhi daria
 
  II,3
  v.10
 
  A
  B
  máis longa vida e que lly faria
  máis longa vida e que lhi faria
 
  II,4
  v.11
 
  A
  B
  daquelas coitas aver máis vagar,
  daquelas coytas aver máys vagar,
 
  II,5
  v.12
 
  A
  B
  e non sei al per que sén non perdesse
  e non sei al per que se non perdesse
 
  II,6
  v.13
 
  A
  B
  que máis ouvesse, e cedo non morresse;
  sse as ouvesse, e cedo non morresse;
 
  II,7
  v.14
 
  A
  B
  e per esto cuido que viviria.
  e per esto cuido que viveria.
 
  III,1
  v.15
 
  A
  B
  [...]estas coitas eu podia falar
  Destas coytas eu podia falar
 
  III,2
  v.16
 
  A
  B
  come quen as padece cada dia,
  come quen as padece cada dia,
 
  III,3
  v.17
 
  A
  B
  mas non é tenpo ia, me valrria. -1
  mays non é tenpo ia, nen mi valiria. +1
 
  III,4
  v.18
 
  A
  B
  Mais guarde-sse quen se poder’ guardar
  Mais guarde-sse quen sse pode guardar
 
  III,5
  v.19
 
  A
  B
  e non    e  orçe en sen or q pre   e e
  e non ss’esforç’en senhor que prendesse,
 
  III,6
  v.20
 
  A
  B
  a mellor, nen que mellor pareçesse
  a melhor, nen que melhor parecesse
 
  III,7
  v.21
 
  A
  B
  deste mundo, ca peor lly faria.
  deste mundo, ca peyor lhi faria.
 
  IV,1
  v.22
 
  A
  B
  En tan grave dia sennor filley
  En tan grave dia senhor filhei
 
  IV,2
  v.23
 
  A
  B
  a que nunca “sennor” chamar ousei.
  a que nunca “senhor” chamar ousey.
 
  V,1
  v.24
 
  A
  B
  [...]esta coita nunca eu vi mayor:
  Desta coita nunca eu vi mayor:
 
  V,2
  v.25
 
  A
  B
  morrer e non ll’ousar dizer: “sennor!”.
  morrer e non lh’ousar dizer: “senhor!”.
 
  VI,1
  v.26
 
  A
  B
  Ca, de pran, moiro, querendolle ben,
  Ca, de pran, moiro, querendolhi ben,
 
  VI,2
  v.27
 
  A
  B
  pero non ll’ous’én dizer nulla ren.
  pero non lh’ous’én dizer nulha ren. 
 
  VII,1
  v.28
 
  A
  B
  Ca dize’lo cuidei o a morrer,
  Ca dizerlho cuydei oi a moirer,
 
  VII,2
  v.29
 
  A
  B
  e pois la vi non ll’ousei ren dizer,
  e poi’ la vi non lh’ousei ren dizer,
 
  VIII,1
  v.30
 
  A
  B
  ca por máis mia prol tenno de morrer.
  ca por mha prol máis tenho de morrer.
  • letto 761 volte

Edizioni

  • letto 705 volte

Michaëlis

As graves coitas, a quen as Deus dar
quer e o mal d' amor, gran ben faria
se lhe desse (pero non lhe daria)
con quen oussasse en sas coitas falar,
en tal guisa que lh' o non entendesse                       5
con quen o falasse, e que se doesse
d' el; mais non sei de Deus, se poderia?
 
Pero sei ben, aquant' é meu coidar,
a quen esto desse, ca lhe daria
mais longa vida, e que lh' i faria                                10
d' aquelas coitas aver mais vagar.
E non sei al por que sen non perdesse
quen mais ouvesse, e cedo non morresse;
e per esto cuido que viveria.
 
D' estas coitas eu podia falar                                    15
come quen as padece cada dia;
mais non é tempo ja, nen me valria.
Mais guarde-se quen se poder' guardar,
e non s' esforce en senhor que prendesse,
a melhor, nen que melhor parecesse                        20
d' este mundo, ca peor lh' i faria!
 
En tan grave dia senhor filhei
a que nunca "senhor" chamar ousei.
 
De esta coita nunca eu vi mayor:
morrer, e non lh' ousar dizer: "senhor"!                     25
 
Ca, de pran, moiro, querendo-lhe ben,
pero non lh' ous' én dizer nulha ren.
 
Ca dizê'-lo cuidei ou a morrer,
e pois la vi non lh' ousei ren dizer,
 
Ca por mais mia prol tenho de morrer!                      30

 

  • letto 389 volte

Tradizione manoscritta

  • letto 847 volte

CANZONIERE A

  • letto 578 volte

Riproduzione fotografica

  • letto 523 volte

Edizione diplomatica

  
 

 
 
 
  A s graues coitas aquenas
​  
  
 
  d(eu)s dar. quer eo mal damor gran ben
  
  
  
  faria. selle desse pero non lle daria.
  
  
  
  conquen oussasse en sas coitas falar.
  
  
  

  en tal guisa quello non entendesse
​  
  
  
  con queno falasse * que se doesse. del
  
  

 
  mais non sei deus se poderia. *

  *Prima della parola 'que' è presente una 'e' espunta.
  *Dopo la parola 'sei' è presente un segno di rimando a margine del      revisore con la seguente dicitura: 'de'. Il correttore non è intervenuto.

  P ero sei ben aquant e meu coidar
  aquen esto desse calle daria
  mais longa uida e q(ue)lly faria
  daq(ue)las coitas auer mais uagar.
  eno(n) sei al per que sen no(n) p(er)desse.
  que mais ouuesse ecedo no(n) morresse.
  e per esto cuido q(ue) uiuiria.

         
          * estas coitas eu podia falar. 
  come quenas padeçe cada dia
  mas no(n) e tenpo ia me ualrria.
  mais guardesse quen se poder guardar.
  e non   e  orçe en sennor q pre   e e *
  a mellor nen * mellor pareçesse
  deste mu(n)do ca peor lly faria.
  

  *Lo spazio iniziale è dovuto alla mancanza della capitale miniata. 
  *La pagina è tagliata in alto e non si decifrano alcune lettere.    
  *Dopo la parola 'nen' è presente un segno di rimando a margine del     revisore con la seguente dicitura: 'q(ue)'. Il correttore non è   intervenuto.

 

 
 
  E n tan graue dia sennor filley
​  
  
  
  
  aque nunca se(n)nor chamar ousei.

            
          * esta coita nunca eu ui mayor 
  morrer e no(n) llousar dizer sennor.
  
  *Lo spazio iniziale è dovuto alla mancanza della capitale miniata.
 
 ¶ ca depran moito querendo lle ben. 
  pero no(n) llousen dizer nulla ren.
  

 
  ¶ ca dizelo cuidei o a morrer 
  e pois la ui no(n) llousei dizer *
  
  * Dopo 'dizer' è presente una parola cassata dal revisore; prima di      dizer è presente un segno di rimando a margine del revisore con la      seguente dicitura: 'ren'. Il correttore non è intervenuto.
 
  c * a por mais mia prol tenno de morrer.
  
  *La letterina è un'indicazione per il miniatore.
  • letto 566 volte

Edizione diplomatico-interpretativa

I I

 
  A
s graues coitas aquenas
  d(eu)s dar. quer eo mal damor gran ben
  faria. selle desse pero non lle daria.
  conquen oussasse en sas coitas falar.
  en tal guisa quello non entendesse
  con queno falasse que se doesse. del
  mais non sei deus se poderia. 

  As graves coitas, a quen as Deus dar
  quer e o mal d’amor, gran ben faria
  se lle desse (pero non lle daria)
  con quen oussasse en sas coitas falar,
  en tal guisa que llo non entendesse
  con quen o falasse que se doesse
  d’el, mais non sei de Deus se poderia.
II II
 
  P
 ero sei ben aquant e meu coidar
  aquen esto desse calle daria
  mais longa uida e q(ue)lly faria
  daq(ue)las coitas auer mais uagar.
  eno(n) sei al per que sen no(n) p(er)desse.
  que mais ouuesse ecedo no(n) morresse.
  e per esto cuido q(ue) uiuiria.
 
  Pero sei ben, aquant’é meu coidar,
  a quen esto desse, ca lle daria
  maís longa vida e que lly faria
  d’aquelas coitas aver maís vagar.
  E non sei al per que sén non perdesse
  que maís ouvesse e cedo non morresse;
  e per esto cuido que viviria.
III III
           
            estas coitas eu podia falar.
  come quenas padeçe cada dia
  mas no(n) e tempo ia me ualrria.
  mais guardesse quen se poder guardar.
  e non  e  orçe en sen or q pre   e e
  a mellor nen mellor pareçesse
  deste mu(n)do ca peor lly faria.
 
              estas coitas eu podia falar
  come quen as padece cada dia,
  mas non é tempo ia, me valrria.*
  Mais guardes-se quen se poder' guardar
  e non  e  orçe en sen or q pre   e e  
  a mellor, nen que mellor pareçesse
  d’este mundo, ca peor lly faria!
  
  *Verso ipometro: b9'.
IV IV
 
  E
n tan graue dia sennor filley
  aque nunca se(n)nor chamar ousei.
 
  En tan grave dia sennor filley
  a que nunca “sennor” chamar ousei.
V V
           
             esta coita nunca eu ui mayor
  morrer e no(n) llousar dizer sennor.
 
               esta coita nunca eu vi mayor:
  morrer e non ll’ousar dizer: “sennor!”.
VI VI
 
  ca depran moito querendo lle ben.
  pero no(n) llousen dizer nulla ren.
 
  Ca, de pran, moiro, querendolle ben,
  pero non ll’ous’én dizer nulla ren.
VII VII
 
  ca dizelo cuidei o a morrer
  e pois la ui no(n) llousei dizer
 
  Ca dize'lo cuidei o a morrer,
  e pois la vi non ll’ousei ren dizer,
VIII VIII
 
  c a por mais mia prol tenno de morrer.
 
 
  ca por maís mia prol tenno de morrer.
  • letto 493 volte

CANZONIERE B

  • letto 583 volte

Riproduzione fotografica

  • letto 507 volte

Edizione diplomatica

 
 
 
  A
s graues coytas aquenas de(us) dar
  Quer. eo mal damor g(ra)n ben faria
  Se lhi desse pero nonlhi daria
  Con quen ousasse sas coytas falar
  En tal guisa quelho non entendesse
  Con quen as falasse. que se dosse
  Del mays non sey de de(us) se poderia
  P ero sei ben a q(ua)(n)te meu cuydar
  A q(ue)(n) esto desse calhi daria
  M ais longaui da. e quelhi faria
  D aquelas coytas au(er) mays uag(a)r
  E non sei al per que se non perdesse
  Sse as ouuesse e cedo non morresse
  E per esto cuido que uiueria
  Destas coytas eu podia falar
  Come que nas padeçe cadadia
  Mays non e tenpoia ne(n) mi ualiria
  Mais g(uar)desse que(n)sse pode guardar
  E no(n)sse sforçeu senhor que p(re)ndesse
  A melhor. ne(n) que melhor parecesse
  Deste mundo. ca peyor lhi faria
 
 
  En tan g(ra)ue dia senhor filhei
  A que nunca senhor chamar ousey *
  
  *Le quattro fiindas sono segnalate a sinistra da numeri in                          successione.
  Desta coita nunca eu ui mayor 
  Morrer eno(n)lhousar dizer senhor 

 
  Ca depra(n) moiro querendolhi ben
  
  
  Pero non lhousen diz(er) nulha ren
  Ca diz(er)lho cuydei oia moirer
  E poila ui non lhou sei ren dizer
  Ca p(or) mha p(ro)l mais tenho demorrer
  • letto 543 volte

Edizione diplomatico-interpretativa

I I
 
 
  A
s graues coytas aquenas de(us) dar
  Quer. eo mal damor g(ra)n ben faria
  Se lhi desse pero nonlhi daria
  Con quen ousasse sas coytas falar
  En tal guisa quelho non entendesse
  Con quen as falasse. que se dosse
  Del mays non sey de de(us) se poderia
 
 
  As graves coytas, a quen as Deus dar
  quer e o mal d’amor, gran ben faria
  se lhi desse (pero non lhi daria)
  con quen ousasse sas coytas falar,
  en tal guisa que lho non entendesse
  con quen as falass' e que se dosse *
  d’el; mays non sey de Deus se poderia.
  
  *Verso ipometro:c9'.
II II
 
  Pero sei ben a q(ua)(n)te meu cuydar
  A q(ue)(n) esto desse calhi daria
  M ais longaui da. e quelhi faria
  Daquelas coytas au(er) mays uag(a)r
  E non sei al per que se non perdesse
  Sse as ouuesse e cedo non morresse
  E per esto cuido que uiueria
  Pero sei ben, aquant'é meu cuydar,
  a quen esto desse, ca lhi daria
  maís longa vida e que lhi faria
  d’aquelas coytas aver mays vagar.
  E non sei al per que se non perdesse
  sse as ouvesse e cedo non morresse;
  e per esto cuido que viveria.
III III
 
  Destas coytas eu podia falar
  Come que nas padeçe cadadia
  Mays non e tempoia ne(n) mi ualiria
  Mais g(uar)desse que(n)sse pode guardar
  E no(n)sse sforçeu senhor que p(re)ndesse
  A melhor. ne(n) que melhor parecesse
  Deste mundo. ca peyor lhi faria
 
  D’estas coytas eu podia falar
  come quen as padece cada dia,
  mays non é tempo ia, nen mi valiria.*
  Mais guardes-se quen sse pode guardar
  e non ss’esforç’en senhor que prendesse,
  a melhor, nen que melhor parecesse
  d’este mundo, ca peyor lhi faria!
  
  *Verso ipermetro: b11'.
IV VI
 
  En tan g(ra)ue dia senhor filhei
  A que nunca senhor chamar ousey
 
  En tan grave dia senhor filhei
  a que nunca “senhor” chamar ousey.
V V
 
  Desta coita nunca eu ui mayor.
  Morrer eno(n)lhousar dizer senhor.
 
  D’esta coita nunca eu vi mayor:
  morrer, e non lh’ousar dizer: “senhor!".
VI VI
 
  Ca depra(n) moiro querendolhi ben
  Pero non lhousen diz(er) nulha ren
 
  Ca, de pran, moiro, querendolhi ben,
  pero non lh’ous’én dizer nulha ren.
VII VII
 
  Ca diz(er)lho cuydei oia moirer
  E poila ui non lhou sei ren dizer
  Ca p(or) mha p(ro)l mais tenho demorrer
 
  Ca dizerlho cuydei oia moirer,
  e poila vi non lh’ousei ren dizer,
  ca por mha prol maís tenho de morrer.
  • letto 562 volte
Credits | Contatti | © Sapienza Università di Roma - Piazzale Aldo Moro 5, 00185 Roma T (+39) 06 49911 CF 80209930587 PI 02133771002

Source URL: http://151.100.161.88/?q=laboratorio/graves-coitas-quen-deus-dar

Links:
[1] http://glossa.gal/glosario/busca?texto=falar
[2] http://glossa.gal/glosario/termo/2831?resaltar=que&amp;literal=false#uso-2