I | I |
Ar es lo mont vermelltç e vertç e de mantas colors cubertç he rema·l brun’ aura negra. Els ausels deseron lur becs, per c’ieu ai talent che desplec tal un vers, ce far no pogra mentre ce·l desturbier me tenc. |
Ora il mondo è vermiglio e verde e coperto da molti colori e si placa la scura brezza nera. Gli uccelli allentano i loro becchi, per cui ho voglia di mostrare un tale vers, che non avrei potuto fare mentre ero preso dal dispiacere. |
II | II |
Mais era m’esmend e m’endertç los maltraitç c’avia sufertç, non gies cill ce far o degra, mas autra ce·m trais fors los decs, can vic lo gran affan qui·m crec. Don, giamais mos cors no·s mogra, si·ls fins gioi[s] no fos ce·m revenc |
Ma ora mi migliora e mi eleva [dalle] pene che avevo sofferto, non certo colei che dovrebbe farlo, bensì un’altra che mi trasse fuori dal limite, quando vide il grande affanno che aumentò in me. Per questo, il mio cuore non si sarebbe mai mosso, se non fosse per la pura gioia che mi è tornata |
III | III |
de midons qi·m es si aut dertç per c’ieu puosc et dei eser certç qu’ill a me no s’eschasegra. Mais, pos que·l platç, eu no ssoi pecs, c’a ssom plasser ab lieis m’aplec e l’autra, c’ades mi nogra, torne se·n ab aquo q[e] venc. |
dalla mia signora, la quale mi ha elevato così in alto che io posso e devo essere certo che quella non si addica a me. Tuttavia, siccome le piace, io non sono sciocco, giacché con sommo piacere mi dedico a lei e l’altra, che ora mi nuocerebbe, se ne torni con ciò che è venuta. |
IV | IV |
Ab son engan qui·s vairtç e vertç e ab sos bels ditç, fals, cubertç, s’en torn [e] ab s’amor negra c’a doas lengas e dus becs. Mais lieis non cal qui·s qu’en desplec lo ver del mal q’ieu dir pogra, si·m volges, pel dan en que·m tenc. |
Con il suo inganno che è mutevole e verde e con le sue parole belle, false, celate, se ne torni e con il suo amore nero che ha due lingue e due becchi. A lei, però, non importa chi è colui a cui mostro la verità del male che io potrei raccontare, se volessi, per avermi danneggiato. |
V | V |
No·s tainh qui·l bela m’o endertç E, ssi tot eu ai lai sufertç los dantç que sufrir non degra, tuogll m’en e met ab leis mos decs, cui grasisc, car mi det e·m crec, che gia per autra no mogra mos cor[s] del mal [c’]a me revenc. |
Non conviene che la bella lo ripari per me e, sebbene lì io abbia sofferto le pene che non avrei dovuto patire, me ne tolgo e rimetto i miei limiti a lei, che ringrazio, perché mi ha dato e mi ha sollevato, così ora per un’altra non allontanerei il mio cuore dal male che torna da me. |
VI | VI |
Per so dic c’a bona fe·m dertç ma do[m]pn[a] - e ssoi ne ben certç - mais dic ce non s’escasegra neus q’eu en pens e ssoi ben pecs. Per ce? car dic c’am lieis m’aplec. Mi trai, doncs? Oc. Noca·m nogra ver dir al fi gioi qui m[e] venc. |
Per questo dico che con buona fede mi innalza la mia donna - e ne sono ben certo - ma dico che non si addice nemmeno che io ci pensi e sono ben sciocco. Perché? Perché dico che mi dedico a lei. Mi sottraggo, dunque? Si. Mai mi nuocerebbe dire la verità alla pura gioia che è venuta da me. |
VII | VII |
Si fera que·l gioi[s] es trop vertç - e gia·l dir[s] no·n fura sufertç per lieis - e non s’escasegra, que d’uns in a ab trenchan[s] becs, tals c’anc giois ab lur vol non crec; ans, si poges, cacs mi nogra ab lieis de cui mi meteis tenc. |
Così sarà poiché la gioia è troppo verde - e già il dirlo non sarebbe sopportato da lei - e non conviene, perché ci sono qui alcuni con becchi affilati, tali che neanche la gioia crebbe con il loro volo; anzi, se potesse, ciascuno mi nuocerebbe presso colei dalla quale dipendo. |
VIII | VIII |
Don, deportç, lieis mon ver[s] desplec denant n’Agout, de cui mogra si·l gioi[s] non fos ce sai mi venc. |
Dunque, gioioso, le mostro il mio vers davanti ad Agout, da cui inizierei se non fosse per la gioia che qui mi è giunta. |
I | I |
Mas la bella de cuj mi mezeis tenh, qu’ieu vuel e prec et am per bona fe, no vol ni·l platz qu’ieu l’am ni·l clam merce. No sai a que·m fos mais chantaire, quar, del maior afar en qu’ieu aten, non esperi plazer ni iauzimen; per so no puesc guaya chanso retraire et er esfortz si la fauc ne·y atenh. |
Ma la bella a cui mi attengo, che desidero, prego e amo in buona fede, non vuole né le piace che io l’ami, né che le chieda pietà. Non so più perché io canti, giacché, dall’occasione più grande che io attendo, non mi aspetto piacere né gioia; per questo non posso scrivere una canzone gioiosa e sarà un’impresa se la compongo o ci riesco. |
II | II |
Quar tot m’auci, e·m trebalh, e·m destrenh selha cui am mil aitans mais que me, e pus li platz qu’enaissi·m luenh de se, no·i sai cosselh, mas un, que no·y val guaire: si vol que·m lays de lieys, tuelha·m lo sen, e·l cor e·ls huelh[s] e pueys partirai m’en, si puesc, si no fassa·n ylh son veiajre, qu’en contra lieys non ai forsa ni genh. |
Visto che mi uccide, mi tormenta e mi opprime del tutto colei che amo mille volte più di me stesso e più le piace che così mi allontani spontaneamente, non ho un consiglio, se non uno, che vale poco: se vuole che mi separi da lei, mi tolga il senno, il cuore e gli occhi. Allora me ne separerò, se posso, altrimenti che faccia come crede, perché contro di lei non ho forza né ingegno. |
III | III |
Ni re no sai, s’ap merce no·i atenh, cum puesc’ esser qu’ieu de lieys aja re et ab merce ni ab als non o cre. Que farai doncs? Liuratz suj a maltraire e mortz de tot, si·l bon esper no·m ren, en que pauzet mon cor celadamen, lai o·m retenc e sufferc qu’ieu fos laire d’un bel plazer, per qu’ieu autra non denh. |
E non so affatto, se non lo ottengo con la Grazia, come possa accadere che io riceva qualcosa da lei, né credo [che avverrà] per misericordia o per altro. Cosa farò dunque? Sono abbandonato alla sofferenza e del tutto morto, se non mi rende la buona speranza in cui ripose segretamente il mio cuore, lì dove mi trattenne e tollerò che fossi ladro di un bel piacere, per cui disdegno ogni altra. |
IV | IV |
Ad honor pris, adoncas, lo mantenh de son gen cors e promes mi maint be quan m’autreiet s’amor, don no·lh sove. E si·l plagues, no·lh fora ges d’estraire so que promes per forsa franchamen, qu’ieu suj de tot a son comandamen, fors que d’aitan: que ges no puesc desfaire qu’ades non l’am, que ren als no·i retenh. |
Con onore presi, dunque, la protezione del suo gentil cuore ed ella mi promise ogni bene quando mi concesse il suo amore, donde io non lo ricordo. E, se le piacesse, non sarebbe nulla per lei sottrarsi da ciò che mi promise con forza [e] sinceramente, poiché sono del tutto al suo comando, tranne che per questo: che non posso affatto smettere di amarla sempre, perché non ricordo nient’altro. |
V | V |
E quar estauc? Que ades no·m empenh ves Suria? Dieus sap per que m’ave: que ma domna e·l reys engles mi te, l’us per amor e l’autre per pauc faire del gran secors que m’avia en covinen. Ges non remanh, mas ben iray plus len, quar d’anar ai bon cor, don ges no·m vaire, qu’e[n] nom de Dieu ai levat entresenh. |
E perché indugio? Perché ancora non mi spingo verso la Siria? Dio [ne] conosce il motivo: che la mia signora e il re inglese mi trattengono, l’una per amore e l’altro per fare poco del grande aiuto che mi aveva convenuto. Senza dubbio non rimango, ma certo andrò più lentamente, perché sono ben disposto ad andare, dunque non cambio idea, siccome ho alzato l’insegna in nome di Dio. |
![]() |
Mas la bella de cuj dit. mimezeis tenh. q̍eu uuel e prec (e)tam p bo na fe. no uol nil platz quieu lam nil clam merce. no sai aquem fos mais chantaire. quar del maior afar en q̍eu aten, non esperi plazer ni iauzimen. per[]so no puesc guaya chanso re traire. ter esfortz si la fauc ney |
![]() |
Quar tot mauci em tre [simb.]atenh. balh em destrenh . selha cui am mil aitans mais que me. e pus li platz quen aissim luenh de se. noi sai cosselh mas un q̅ noy ual guaire. si uol quem laýs de lieys tuelham lo sen. el cor els huelh e pueys partiraimen. si puesc si no fassan ýlh son ueiaj re. quen contra lieys non ai for. |
![]() |
Ni re no sai sap mer[simb.]sa ni genh. ce noi atenh. cum puesc esser quieu de lieys aja re. t ab mer ce ni ab als non o cre. que farai doncs liuratz suj amaltraire. e mortz de tot sil bon esper nom ren. en que pauzer mon cor ce ladamen. lai om retenc e suf ferc q̍eu fos laire. dun bel pla zer per q̍eu autra non denh. |
![]() |
Ad honor pus adoncas lo man tenh. de son gen cors e promes mi maint be quan mautreiet samor don nolh soue e sil pla |
![]() |
gues nolh fora ges destraire. so que promes per forsa francha men. q̍eu suj de tot a son comā damen. fors que daitan q̅ ges no puesc desfaire. qua des nō lam q̅ uen als noi retenh. |
![]() |
Equar estauc que ades nom empenh ues suria dieus sap p que maue. que ma domna el reýs engles mi te. lus per amor elautre per pauc faire. del grā secors que mauia en couinen. ges non remanh mas ben iray plus len. quar danar ai bon cor don ges nom uaire q̅ nom de dieu ai leuat entresenh. |
I | I |
Mas la bella de cuj dit. mimezeis tenh. q̍eu uuel e prec (e)tam p bo na fe. no uol nil platz quieu lam nil clam merce. no sai aquem fos mais chantaire. quar del maior afar en q̍eu aten, non esperi plazer ni iauzimen. per[]so no puesc guaya chanso re traire. ter esfortz si la fauc ney |
Mas la bella de cuj mi mezeis tenh, qu’ieu vuel e prec et am per bona fe, no vol ni·l platz qu’ieu l’am ni·l clam merce. No sai a que·m fos mais chantaire, quar, del maior afar en qu’ieu aten, non esperi plazer ni iauzimen; per so no puesc guaya chanso retraire et er esfortz si la fauc ne·y atenh. |
II | II |
Quar tot mauci em tre [simb.]atenh. balh em destrenh . selha cui am mil aitans mais que me. e pus li platz quen aissim luenh de se. noi sai cosselh mas un q̅ noy ual guaire. si uol quem laýs de lieys tuelham lo sen. el cor els huelh e pueys partiraimen. si puesc si no fassan ýlh son ueiaj re. quen contra lieys non ai for. |
Quar tot m’auci, e·m trebalh, e·m destrenh selha cui am mil aitans mais que me, e pus li platz qu’enaissi·m luenh de se, no·i sai cosselh, mas un, que no·y val guaire: si vol que·m lays de lieys, tuelha·m lo sen, e·l cor e·ls huelh e pueys partirai m’en, si puesc, si no fassa·n ylh son veiajre, qu’en contra lieys non ai forsa ni genh. |
III | III |
Ni re no sai sap mer[simb.]sa ni genh. ce noi atenh. cum puesc esser quieu de lieys aja re. t ab mer ce ni ab als non o cre. que farai doncs liuratz suj amaltraire. e mortz de tot sil bon esper nom ren. en que pauzer mon cor ce ladamen. lai om retenc e suf ferc q̍eu fos laire. dun bel pla zer per q̍eu autra non denh. |
Ni re no sai, s’ap merce no·i atenh, cum puesc’ esser qu’ieu de lieys aja re et ab merce ni ab als non o cre. Que farai doncs? Liuratz suj a maltraire e mortz de tot, si·l bon esper no·m ren, en que pauzet mon cor celadamen, lai o·m retenc e sufferc qu’ieu fos laire d’un bel plazer, per qu’ieu autra non denh. |
IV | IV |
Ad honor pus adoncas lo man tenh. de son gen cors e promes mi maint be quan mautreiet samor don nolh soue e sil pla gues nolh fora ges destraire. so que promes per forsa francha men. q̍eu suj de tot a son comā damen. fors que daitan q̅ ges no puesc desfaire. qua des nō lam q̅ uen als noi retenh. |
Ad honor pris, adoncas, lo mantenh de son gen cors e promes mi maint be quan m’autreiet s’amor, don no·lh sove. E si·l plagues, no·lh fora ges d’estraire so que promes per forsa franchamen, qu’ieu suj de tot a son comandamen, fors que d’aitan: que ges no puesc desfaire qu’ades non l’am, que ren als no·i retenh. |
V | V |
Equar estauc que ades nom empenh ues suria dieus sap p que maue. que ma domna el reýs engles mi te. lus per amor elautre per pauc faire. del grā secors que mauia en couinen. ges non remanh mas ben iray plus len. quar danar ai bon cor don ges nom uaire q̅ nom de dieu ai leuat entresenh. |
E quar estauc? Que ades no·m empenh ves Suria? Dieus sap per que m’ave: que ma domna e·l reys engles mi te, l’us per amor e l’autre per pauc faire del gran secors que m’avia en covinen. Ges non remanh, mas ben iray plus len, quar d’anar ai bon cor, don ges no·m vaire, qu(e) nom de Dieu ai levat entresenh. |
I | I |
Una dolors esforciva me pren e·m tocha e·m briva e no vol que ieu plus viva tant es contra me esquiva: per qu’esquiu tot quan vey, qu’a penas viu, q’una voluntatz pessiva me fai ‘star tot iorn pessiu. |
Un dolore violento mi assale, mi tocca, mi stringe e non vuole che io più viva tanto mi è ostile: per cui io rifuggo tutto ciò che vedo – a malapena vivo, perché una volontà pensosa Mi tiene tutto il giorno immerso nei pensieri. |
II | II |
Ves qual que part que ieu tenha ni ves on qu’ieu an ni venha no vei dona que·m destrenha ni don m’agrade ni·m fenha ni no·m fenh mas sol d’una que·m destrenh e fai o mal quar no·m denha pus que ieu autra non denh. |
Ovunque io sia, dovunque io vada o torni, non vedo donna che mi trattenga, né luogo che mi piaccia o che mi inganni e non mi fingo se non per una che mi trattiene e sbaglio perché non mi considera più di quanto io non degni un’altra [donna]. |
III | III |
Quar la su’ Amors m’afama que·m ten pres e m’aliama e s’ilh no m’osta la flama ben conosc que res no m’ama mas ieu l’am ta fort que totz vius n’aflam e d’autra mos cors nos clama. qu’ai dig? Qu’en re no m’en clam! |
Perché il suo amore mi affama, mi tiene prigioniero e mi incatena, e se lei non mi toglie la fiamma ben capisco che non mi ama affatto. Ma io l’amo tanto profondamente che ardo vivo e il mio cuore non chiama nessun’altra. Cosa ho detto? Che in nulla mi lamento! |
IV | IV |
De me pot far que que·s vuelha non trobara qu’il mi tuelha qu’ieu l’afi que no m’en duelha … si m’acuelh de neguna [re] no·m duel e sui selh que no s’erguelha ni fatz contra lieys orguelh. |
Può fare di me ciò che vuole non troverà che io mi sottragga perché garantisco che non mi adiro … Se mi accetta [come amante] non mi dolgo per nessuna cosa e sono colui che non si inorgoglisce, ne mi comporto verso di lei con orgoglio. |
V | V |
Re no sai dir cum esteya que de dol muer e d’enveya qu’Amors m’auci e-m guerreya que sobre me si desreya tal desrey ai fait, per que ieu guerrey et ai en cor que·m recreya pus vei qu’ Amors nos recrey |
Non so affatto dire come io stia, perché muoio di dolore e di desiderio. Amore mi uccide e mi combatte, si accanisce su di me. Tanto accanimento ho fatto, per cui guerreggio e ho in cuore di desistere più vedo che Amore non si arrende. |
VI | VI |
Ara m’au guerra moguda una folha gens cornuda mas si ma dona m’aiuda tost l’avrem nos dui vencuda quar vencut son ab sol quelha m’aiut si non vec vos recrezuda la guerr’ e me recrezut. |
Ora mi ha mosso guerra un popolo folle e cornuto, ma se la mia donna mi aiuta presto lo avremo vinto in due, giacché sono sconfitti solo se quella mi aiuta, se non vedo la vostra indolenza, la guerra e me arresi. |
VII | VII |
Dieus m’aiut Que de mi dons no·m remut Peironet, tu la·m saluda e Linhaure la·m salut. |
Dio mi aiuti affinché non mi allontani dalla mia donna. Peironet, tu salutamela e Linhaure la saluti per me. |
![]() |
Una dolors esforciua . me pren em tocha em briua . e no uol que ieu plus uiua. tant es contra me esquiua. per quesq̍u . tot quan uey qua pe nas uiu . quna uoluntatz pes siua . me fai estar tot iorn pessiu.
|
![]() |
Ves qual que part que ieu te nha . ni ues on quieu an ni ue nha . no uei dona quem destre nha . ni don magrade nim fenhA. ni nom fenh . mas sol duna quē destrenh . e fai o mal quar nom denha . pus q̅ ieu autra nō denh. |
![]() |
Quar la sua mors mafama . quē ten pres e maliama . e silh nom osta la flama . ben conosc q̅ res nom ama. Mas ieu lam . ta fort que totz uius na flam . e dautra mos cors nos clama . quai dig quen re nomen clam. |
![]() |
De me pot far que ques uuel ha. non trobara quil mi tuelha . quieu lafi que nomen tuelha . si macuelh . de neguna nom duel . e suj selh que nos erguelha . ni fatz contra lieys orguelh. |
![]() |
Re no sai dir cum esteya . que de dol muer e denueya . qA mors mauci em guerreya . que sobre me si desreya . tal desrey ai fait per que ieu agrey . t ai en cor quē recreya . pus uei qua mors nos |
![]() |
Ara mau guerra mo [simb.] recrey. guda . una folha gens cornuda . mas si ma dona mauida . tost lau rem nos dui uencuda . qAr uēcut |
![]() |
son ab sol quelha maiut .si non uec uos recrezuda . laguerre me recrezut - . Dieus mauit. Que de midons nom remut. Peironet tulam sa luda . e linhaure lam salut. |
I | I |
Una dolors esforciua . me pren em tocha em briua . e no uol que ieu plus uiua. tant es contra me esquiua. per quesq̍u . tot quan uey qua pe nas uiu . quna uoluntatz pes siua . me fai estar tot iorn pessiu. |
Una dolors esforciva me pren e·m tocha e·m briva e no vol que ieu plus viva tant es contra me esquiva: per qu’esq(ui)u tot quan vey, qua penas viu, q’una voluntatz pessiva me fai estar tot iorn pessiu. |
II | II |
Ves qual que part que ieu te nha . ni ues on quieu an ni ue nha . no uei dona quem destre nha . ni don magrade nim fenhA. ni nom fenh . mas sol duna quē destrenh . e fai o mal quar nom denha . pus q̅ ieu autra nō denh . |
Ves qual que part que ieu tenha ni ves on qu’ieu an ni venha no vei dona que·m destrenha ni don m’agrade ni·m fenha ni no·m fenh mas sol d’una que(-m) destrenh e fai o mal quar no-m denha pus q(ue) ieu autra no(n) denh. |
III | III |
Quar la sua mors mafama . quē ten pres e maliama . e silh nom osta la flama . ben conosc q̅ res nom ama. Mas ieu lam . ta fort que totz uius na flam . e dautra mos cors nos clama . quai dig quen re nomen clam. |
Quar la sua mors m’afama que(-m) ten pres e m’aliama e s’ilh nom osta la flama ben conosc q(ue) res nom ama mas ieu l’am ta fort que totz vius n’aflam e d’autra mos cors nos clama qu’ai dig? Qu’en re no m’en clam! |
IV | IV |
De me pot far que ques uuel ha. non trobara quil mi tuelha . quieu lafi que nomen tuelha . si macuelh . de neguna nom duel . e suj selh que nos erguelha . ni fatz contra lieys orguelh. |
De me pot far que que·s vuelha non trobara qu’il mi tuelha qu’ieu l’afi que no m’en tuelha … si m’acuelh de neguna no·m duel e sui selh que no s’erguelha ni fatz contra lieys orguelh. |
V | V |
Re no sai dir cum esteya . que de dol muer e denueya . qA mors mauci em guerreya . que sobre me si desreya . tal desrey ai fait per que ieu agrey . t ai en cor quē recreya . pus uei qua mors nos |
Re no sai dir cum esteya que de dol muer e d’enveya q’Amors m’auci e·m guerreya que sobre me si desreya tal desrey ai fait, per que ieu agrey et ai en cor que(-m) recreya pus vei qua mors nos [recrey] |
VI | VI |
Ara mau guerra mo [simb.] recrey. guda . una folha gens cornuda . mas si ma dona mauida . tost lau rem nos dui uencuda . qAr uēcut son ab sol quelha maiut .si non uec uos recrezuda . laguerre me recrezut - . |
Ara m’au guerra moguda una folha gens cornuda mas si ma dona m’auida tost l’avrem nos dui vencuda qar ve(n)cut son ab sol quelha m’aiut si non vec vos recrezuda la guerr’ e me recrezut. |
VII | VII |
Dieus mauit. Que de midons nom remut. Peironet tulam sa luda . e linhaure lam salut. |
Dieus m’aiut Que de mi dons no·m remut Peironet, tu la·m saluda e Linhaure la·m salut. |
Links:
[1] https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b6000798t/f292.item.r=Fran%C3%A7ais%2015211
[2] https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b8419246t/f204.item.r=Fran%C3%A7ais%20856.zoom
[3] https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b8419246t/f213.item.r=Fran%C3%A7ais%2520856.zoom