A cura di Federica Salemme
70r | |
![]() |
[B]En auez entenduz los mals qe b(er)tra(n)s de born recordet qel reis daragon auia faich de lui e dautrui. Et acap duna gran sazo(n) qel nac apres dautres mals q(e)l auia faich. si los uol retraire en un autre sirue(n)tes. E fo dich an b(er)tran qun caualier auia inaragon qui auia nom nespagnol(s) (et) auia un bon castel molt fort. qui auia nom castellot. (et) era p(ro)prietatz denespag(no)l. (et) era in la forteresa de sarazis. don el fazia gran guerra als sarazis. el reis si ente(n)dia molt enaqel castel. E uenc un dia enaqe- lla encontrada.e enespagnols sil uenc enco(n)tra p(er) s(er)uir lo (et)p(er) enuidarlo al seu ca- stel. (et) menetelo dinz lo castel. lui e tota sa gen. El reis qan fo dintre lo fez prendre e menar de foras. e tolcli lo castel. E fo uer tatz qeqan lo reis uenc al s(er)uizi del rei he(n) ric. lo coms de tolosa sil desconfis engua scogna. etolc li ben cinqanta caualiers. El reis henrics li det tot lauer qill cauali er de uian pagar p(er) la prexon. Et el no pa get lauer als caualiers. anz len porteten aragon. eill caualier eissiren de preson e pageren lauer. E fo uertatz qus ioglars q(i) auia nom artusetz li prestet dozenz ma |
70v | |
![]() |
rabotis. (et) menetelo ben un ancossi. enoi- llendet denier. Eqan uenc una dia artu setz ioglars si semesclet co(n) un iudeo. eill iudei sill forn sobra esil naffreron mala men. lui (et) un son co(m)pagno(n).Et artusetz el (com)pa(n)igz si auciseron un dels iudeus. Don li iudei aneron areclam al rei. (et) pre geron lo qel en fezes uendeta qe lor des artuset el (com)pagno(n) p(er)aucire. (et) qeill lida rian. cc. marabotis. El reis los lor donec am dos etolc los. cc. marabotis. eill iudei lo feron brusar lo dia de la natiuitat de crist. Si con dis. Guillems debregadan in un seu sirue(n)tes. dizen mal del rei. En fez una mespreson. Do(n) hom nol deu razonar. Qe iorn de lan(a)ision. fez dos cristians bru sar. Artus abautre son par. E no degraissi iuzar. Amo(r)t ni apassion. Dos p(er) un iudeu felon. Don us autre qui auia nom peire- ioglars. li prestet diniers e cauals. (et)aqel peire ioglars si auia granz mals dich de la ueilla regina dangleterra. la qals te- nia font ebraus. qes un ab dia on sere(n)- dian totas la(s) ueillas ricas. (et) ella lo fez aucire p(er) paraula del rei darago(n). Etotz aqestz laichz faitz recordet al rei dara- gon Bertrans enaqest sirue(n)tes qi dis |
70r | |
[B]En auez entenduz los mals qe b(er)tra(n)s
de born recordet qel reis daragon auia faich de lui e dautrui. Et acap duna gran sazo(n)qel nac apres dautres mals q(e)l auia faich. si los uol retraire en un autre sirue(n)tes. E fo dich an b(er)tran qun caualier auia inaragon qui auia nom nespagnol(s) (et) auia un bon castel molt fort. qui auia nom castellot. (et) era p(ro)prietatz denespag(no)l. (et)era in la forteresa de sarazis. don el fazia gran guerra als sarazis. el reis si ente(n)dia molt enaqel castel. E uenc un dia enaqe- lla encontrada.e enespagnols sil uenc enco(n)tra p(er) s(er)uir lo (et) p(er) enuidarlo al seu ca- stel. (et) menetelo dinz lo castel. lui e tota sa gen. El reis qan fo dintre lo fez prendre e menar de foras. e tolcli lo castel. E fo uer tatz qeqan lo reis uenc al s(er)uizi del rei he(n) ric. lo coms de tolosa sil desconfis engua scogna. etolc li ben cinqanta caualiers. El reis henrics li det tot lauer qill cauali er de uian pagar p(er) la prexon. Et el no pa get lauer als caualiers. anz len porteten aragon. eill caualier eissiren de preson e pageren lauer. E fo uertatz qus ioglars q(i) auia nom artusetz li prestet dozenz ma |
Ben avez entenduz los mals qe Bertrans |
70v | |
rabotis. (et) menetelo ben un ancossi. enoi-
llendet denier. Eqan uenc una dia artu |
rabotis et menete lo ben un an cossi e no·ill en det denier. E qan venc una dia, Artusetz joglars si se mesclet con un Judeo e.ill Judei s·ill forn sobra e si.l naffreron malamen lui et un son compagnon. Et Artusetz e.l companigz si auciseron un dels Judeus, don li Judei aneron a reclam al rei et pregeron lo q'el en fezes vendeta qe lor des Artuset e.l compagnon per aucire et qe il li darian . cc. marabotis. E·l reis los lor donec amdos e tolc. cc. marabotis. E.ill Judei lo feron brusar lo dia de la nativitat de Crist, si con dis Guillems de Bregadan in un seu sirventes, dizen mal del rei: “En fez una mespreson
don hom no·l deu razonar, qe jorn de la Naison fez dos cristians brusar, Artus ab autre, son par. E no degr'aissi juzar a mort ni a passion dos per un Judeu felon” Don us autre, qui avia nom Peire |
179v | |
![]() |
BEn auetz entendutz los mals quen bertrans de born reme(m)bret. quel reis darrago(n) auia faitz de lui edautrui. Et acap duna gran sa- zon quel nac apres dautres mals quelauia faitz li lol uolc retraire en un autre sirue(n)tes. Efon dig anbertran cun cauallier auia enarragon que auia nom nespai(n)gnols. Et auia un bonca stel molt fort que auia nom castellot. et era p(ro)- prietat denespai(n)gnol et era en la forteressa de sa- rrazins. Don el fazia grant guerra als sarrazis. El reis si ente(n)dia molt enaquel chastel. Euenc uniorn enaquella encontrada. p(er) seruir lo eper enuidarlo al sieu castel. Emenet lo charament lui ab tota soa gent. El reis qua(n)t son dedinz lo castel lo fetz penre et menar de foras etolc lo castel efon u(er)tatz q(ue) quant lo reis uenc al seruizi del rei enric.lo com(s) de tolosa sildesco(n)fis engascoi(n)gna etolc li ben cin- quanta caualliers. El reis enrics li det tot lauer queill cauallier deuian pagar p(er) la reenson.et el nol paguet lauer als caualliers. Anz lenportet e(n) arragon. Eill cauallier isseron de preisson epage ron lauer. E fon uertatz cus ioglars q(ue) auia nom artuset li prestet.cc. marabotis. Emenet lo ben un an absi enoillen det denier. Eca(n)t uenc un di- a artuset ioglars sise meslet abun iuzieu [...] juzieu li uengron sobre enafreron a[...] |
180r | |
![]() |
men lui et un son conpai(n)gnon. Et artuset (et) us sos conpai(n)gs accusseron un iuzieu don li iuzieu aneron al rei epregueron lo quel enfezes uen- deta eque lor des artus el conpai(n)gnon p(er) aucire. equill li darian. cc. marabotis. el reis los lor do- net amdos epres los. cc. marabotis.eill iuzieu les feiron ardre lo iorn de la natiuitat de crist si comdis Guillems de berguedam en un sieu s(ir)- uentes dizen en el mal del rei. Efetz una mes preison. Don hom nol deu razonar. Quel iorn de la naision. fetz dos crestias brusar. Artus ab autre son par. Eno(n) degra aici iutgar amort ni apassion. Dos p(er) un iuzieu fellon. Don us autre que auia nom peire ioglar li p(re)stet deniers eca- uaus. et aquel peire ioglars si auia grans ma- ls ditz de la ueilla reina denglaterra. la quals tenia font ebrau. que es una abadia onse rendon to- tas las ueillas ricas. et ella lo fetz ausire p(er) parau- la del rei darragon. etotz aquestz laich faich re menbret enbertrans de born al rei darragon en aquest sirue(n)tes que dis. Quant uei p(er) uergiers despleiar. los cendaus grocs indis. (et) cetera. |
179v | |
BEn auetz entendutz los mals quen bertrans
de born reme(m)bret. quel reis darrago(n) auia
faitz de lui edautrui. Et acap duna gran sa- zon quel nac apres dautres mals quelauia faitz |
Ben avetz entenduz los mals qu'En Bertrans de Born remembret que·l reis d’Arragon avia faitz de lui e d’autrui. Et a cap d’una gran sazon qu’el n’ac apres d’autres mals qu’el avia faitz, li lo·l volc retraire en un autre sirventes. E fon dig a·N Bertran c’un cavallier avia en Arragon que avia nom N’Espaingnols, et avia un bon castel molt fort que avia nom Castellot et era proprietat d’En Espaingnol et era en la forteressa de Sarrazins, don el fazia grant guerra als Sarrazis. E·l reis si entendia molt en aquel chastel, e venc un jorn en aquella encontrada, per servir lo e per envidar lo al sieu castel, e menet lo charament, lui ab tota soa gent. E·l reis, quant fon dedinz lo castel lo fetz penre et menar deforas e tolc lo castel. E fon vertatz que quant lo reis venc al servizi del rei Enric, lo coms de Tolosa si·l desconfis en Gascoingna e tolc li ben cinquanta cavalliers; e·l reis Enrics li det tot l’aver que·ill cavallier devian pagar per la reenson, et el no·l paguet l’aver als cavallier, anz l’en portet en Arragon. E·ill cavallier isseron de preisson e pageron l’aver. E fon vertatz c'us joglars, que avia nom Artuset, li prestet .cc. marabotis; e menet lo ben un an ab si e no·ill en det denier. E cant venc un dia Artuset joglars si se meslet ab un Juzieu […] Juzieu, li vengron sobre e nafreron Artuset [...] |
180r | |
men lui et un son conpai(n)gnon. Et artuset (et) us sos conpai(n)gs accusseron un iuzieu don li iuzieu aneron al rei epregueron lo quel enfezes uen- deta equelor des artus el conpai(n)gnon p(er) aucire. equill li darian.cc.marabotis.el reis los lor do net amdos epres los.cc. marabotis.eill iuzieu les feiron ardre lo iorn de la natiuitat de crist si comdis Guillems de berguedam en un sieu s(ir)- uentes dizen en el mal del rei. Efetz una mes preison. Don hom nol deu razonar. Quel iorn de la naision. fetz dos crestias brusar. Artus ab autre son par. Eno(n) degra aici iutgar amort ni apassion. Dos p(er) un iuzieu fellon. Don us autre que auia nom peire ioglar li p(re)stet deniers eca- uaus. et aquel peire ioglars si auia grans ma- ls ditz de la ueilla reina denglaterra. la quals tenia font ebrau. que es una abadia onse rendon to- tas las ueillas ricas. et ella lo fetz ausire p(er) parau la del rei darragon. etotz aquestz laich faich re menbret enbertrans de born al rei darragon en aquest sirue(n)tes que dis. Quant uei p(er) uergiers despleiar. los cendaus grocs indis. (et) cetera |
men, lui et un son conpaignon. Et Artuset et us
sos conpaings accuseron un Juzeu, don li Juzeu aneron al rei e pregueron lo qu’el en fezes vendeta e que lor des Artus e·l conpaignon per aucire, e qu’ill li darian .cc. marabotis. E·l reis los lor donet amdos e pres los .cc. marabotis. E·ill Juzieu les feiron ardre lo jorn de la nativitat de Crist, si com dis Guillems de Berguedam en un sieu sirventes, dizen en el mal del rei: “E fetz una mespreison
Don hom no·l deu razonar, Qu’el jorn de la Naison Fetz dos crestias brusar: Artus ab autre, son par. E non degra aici jutgar A mort ni a passion Dos per un Juzeu fellon.” Don us autre, que avia nom Peire Joglar, li prestet deniers e cavaus; et aquel Peire Joglars si avia grans mals |
165r | |
![]() |
BEn auetz entendutz los mals qen bertrans de born remembret quel reis daragon auia faitz de lui edautrui. Et acap duna gran sazon quel nacapres dautres mals quel auia faitz. si lol uolc retraire en un au- tre siruentes. E fon dig an bertran cun ca- uallier auia en aragon que auia nom nes- paignols. Et auia un bon castel molt fort que auia nom castellot. et era p(ro)prietat den espaignol et era en la forteresa de sarazis. Don el fazia grant guerra als sarrazis. El reis si entendia molt enaquel chastel. Eue(n)c un iorn en aquella encontrada.p(er) seruirlo /eper enuidarlo/ al seu chastel. Emenet lo charame(n)t lui ab tota soa gent. El reis quant fon dedinz lo ca- stel. lo fetz penre e menar deforas etolc lo lo castel efon uertatz que cant lo reis uenc al seruizi del rei enric. lo coms de tolosa sil des- comfis en gascoigna etolc li ben cincqua(n)ta cauallers el reis enrics li det tot lauer qeill caualler deuian pagar per la reenso(n) et el nol paget lauer als caualliers Anz lenportet en aragon. Eill cauallier isseron de preison epa geron lauer. Efon uertatz cuns goglars q(ue) auia nom artuset li p(re)stet.cc. marabotins. E menet lo ben un an absi enoillen det denier. Ecant uenc un dia artuset ioglars sise mes- let ab un iuzeu eill iuzeu li uengron sobre enafreron artuset malamen lui et un son conpaigno(n). Et artuset et us sos compaigns aucisseron un iuzeu don li iuzeu aneron al rei epregeronlo quel enfezes uendeta eque lor des artus el compaigno(n) per aucire. eqill li darian.cc.marabotis. el reis los lor donet amdos epres los.cc.marabotis. eill iuzeu les feiron ardre lo iorn de la nativitat de crist si comdis Guillems de bregada(n) en un seu siruentes dizen en el mal del rei. Efetz una mespreiso(n). Don om <i> nol deu razonar. Qel iorn de la naisio(n). fetz dos crestias brusar. Art(us) ab autre son par. Eno(n) degra aici iutgar a mort ni apassion. Dos per un iuzeu fellon. Don us autre que auia nom peire ioglor li prestet deniers e cauaus. et aquel peire iogla- rs si auia grans mals ditz de la ueilla reina denglaterra. la quals tenia font ebrau. que |
165v | |
![]() |
es una abadia on se rendon totas las ueillas ricas. et ella lo fetz ausire per paraula del rei daragon. etotz aquestz laitz faich reme(n)bret en bertrans de born al rei daragon en aquest sirue(n)- tes que dis. Quant uei per uergiers desple- iar. los cendans grocs indis (et) c(etera). |
165r | |
BEn auetz entendutz los mals qen bertrans de born remembret quel reis daragon auia faitz de lui edautrui. Et acap duna gran sazon quel nacapres dautres mals quel auia faitz. si lol uolc retraire en un au- tre siruentes. E fon dig an bertran cun ca- uallier auia en aragon que auia nom nes- paignols. Et auia un bon castel molt fort que auia nom castellot. et era p(ro)prietat den espaignol et era en la forteresa de sarazis. Don el fazia grant guerra als sarrazis. El reis si entendia molt enaquel chastel. Eue(n)c un iorn en aquella encontrada. p(er) seruirlo /eper enuidarlo/ al seu chastel. Emenet lo charame(n)t lui ab tota soa gent. El reis quant fon dedinz lo ca- stel. lo fetz penre e menar deforas etolc lo lo castel efon uertatz que cant lo reis uenc al seruizi del rei enric. lo coms de tolosa sil des- comfis en gascoigna etolc li ben cincqua(n)ta cauallers el reis enrics li det tot lauer qeill caualler deuian pagar per la reenso(n) et el nol paget lauer Als caualliers anz lenportet en aragon. Eill cauallier isseron de preison epa geron lauer. Efon uertatz cuns goglars q(ue) auia nom artuset li p(re)ste .cc. marabotins. E menet lo ben un an absi enoillen det denier. Ecant uenc un dia artuset ioglars sise mes- let ab un iuzeu eill iuzeu li uengron sobre enafreron artuset malamen lui et un son conpaigno(n). Et artuset et us sos compaigns aucisseron un iuzeu don li iuzeu aneron al rei epregeronlo quel enfezes uendeta eque lor des artus el compaigno(n) per aucire. eqill li darian .cc. marabotis. el reis los lor donet amdos epres los.cc.marabotis. eill iuzeu les feiron ardre lo iorn de la nativitat de crist si comdis Guillems de bregada(n) en un seu siruentes dizen en el mal del rei. Efetz una mespreiso(n). Don om <i> nol deu razonar. Qel iorn de la naisio(n). fetz dos crestias brusar. Art(us) ab autre son par. Eno(n) degra aici iutgar a mort ni apassion. Dos per un iuzeu fellon. Don us autre que auia nom peire ioglor li prestet deniers e cauaus. et aquel peire iogla- rs si auia grans mals ditz de la ueilla reina denglaterra. la quals tenia font ebrau. que |
Ben avez entendutz los mals q’En Bertrans
de Born remembret qu'el reis d’Aragon avia faitz de lui e d’autrui. Et a cap d’una gran sazon qu’el n’ac apres d’autres mals qu’el avia faitz, si lo·l volc retraire en un autre sirventes. E fon dig a·N Bertran c’un cavallier avia e N'Aragon que avia nom N’Espaignols, et avia un bon castel molt fort que avia nom Castellot et era proprietat d’ En Espaignol et era en la forteresa de Sarazis, don el fazia grant guerra als Sarrazis. E·l reis si entendia molt en aquel chastel, e venc un jorn en aquella encontrada per servir lo e per envidar lo al seu chastel, e menet lo charament, lui ab tota soa gent. E·l reis, quant fon dedinz lo castel, lo fetz penre e menar deforas e tolc lo castel. E fon vertatz que cant lo reis venc « E fetz una mespreison
Don om no·l deu razonar, Q’el jorn de la Naision Fetz dos crestias brusar: Artus ab autre, son par. E non degra aici jutgar A mort ni a passion Dos per un Juzeu fellon. » Don us autre, que avia nom Peire Joglor, li |
165v | |
es una abadia on se rendon totas las ueillas ricas. et ella lo fetz ausire per paraula del rei daragon. etotz aquestz laitz faich reme(n)bret en bertrans de born al rei daragon en aquest sirue(n)- tes que dis. Quant uei per uergiers desple- iar. los cendaus grocs indis (et) c(er). |
es una abadia on se rendon totas las veillas ricas. Et ella lo fetz ausire per paraula del rei d’Aragon. E totz aquestz laitz faich remenbret En Bertrans de Born al rei d’Aragon en aquest sirventes que dis: « Quant vei per vergiers despleiar los cendaus grocs, indis... » etc. |
Links:
[1] https://digi.vatlib.it/view/MSS_Chig.L.IV.106.pt.A/0146
[2] https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b8419245d/f373.item.r=Chansonnier.langFR#
[3] https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b60007960/f354.item.r=chansonnier.langFR#